Robotik Ortezler
Modern tıp teknolojisiyle omurilik hasarları tedavi edilemiyor. Fakat yeni nesil robot destekleyiciler bundan çok daha fazlasını başarmamızı sağlayabilir.
Koşamamanın, yürüyememenin ve kollarımızı bile hareket ettirememenin özgürlüğümüzü ne kadar kısıtlayabileceğini bir düşünün. Kazalar veya hastalıklar sonucu oluşabilecek omurilik felci hareketimizi kısıtlayabilir ve bizi tekerlekli sandalyeye hatta yatağa mahkûm edebilir.
Maalesef modern tıp teknolojisiyle omurilik hasarları tedavi edilemiyor. Elimizden gelen sadece bu hastaların hayat kalitesini yükseltmeye ve felcin sebep olduğu rahatsızlıkları azaltmaya çalışmak. Fakat yeni nesil robot destekleyiciler bundan çok daha fazlasını başarmamızı sağlayabilir.
Protezler bir vücut parçasının -kol, bacak, diz kapağı veya diş- yerini alması amacı ile metal, seramik, plastik gibi bileşenlerden üretilen “insan yedek parçaları”dır. Var olan bir parçayı dışarıdan destekleyen yardımcı cihazlar ise “ortezler” olarak adlandırılır. Örneğin kolumuz kırıldığı zaman kullandığımız omuz askıları ve bileğimiz incindiğinde kullandığımız sargılar birer ortezdir. Bir uzva dışarıdan bağlanıp elektrik motorları yardımıyla o uzvun hareket etmesini sağlayan cihazlara ise “robotik ortezler” denir.
Robotik ortezler, omurilik felci sonucu belinden aşağısını hissedemeyen hastaların yürütülmesi için de kullanılıyor. Bu ortezler, hastanın hissedemediği uzuvlarını -kalça, diz ve ayak bileği- motorlar yardımı ile hareket ettirerek hastanın adım atmasını sağlıyor. Böylece hastalar ayağa kalkıp yürüyebiliyor, hatta merdiven çıkıp inebiliyor.
Tekerlekli sandalyeye mahkûm bir hastanın yalnızca ayağa kalkabilmesiyle bile birçok rahatsızlık engellenebiliyor. Örneğin sürekli oturma nedeniyle oluşan yaralar ve tekerlekli sandalyeyi çevirirken elde oluşan sinir problemleri bu rahatsızlıklardan bazıları.
Belden aşağısını kullanmayan bir hasta, bu robotlar sayesinde fiziksel ihtiyaçlarının birçoğunu kendisi giderebiliyor. Aktif olarak hareket edebilen hastaların kan dolaşımı artıyor, eriyen kasları yenileniyor ve vücutları güçleniyor. Ayrıca özgürce hareket edebildikleri için kendilerine güvenleri artıyor, hatta felç geçirmeden önceki hayatlarına geri dönebiliyorlar. Bu yüzden robotik ortezler sayesinde hastaların topluma tekrar kazandırılabileceği, ruh hallerinin daha iyi duruma geleceği ve ömürlerinin uzayacağı düşünülüyor.
Yeni teknoloji pek çok fayda sağlasa da henüz tüm omurilik felçli hastalar için bir çözüm sunabilecek seviyede değil. Bu robotlar hastanın ayakta durmasını ve yürüyebilmesini sağlayabilse de, hasta kendisini ancak koltuk değnekleri ile dengede tutabiliyor. Büyük ve ağır oldukları için bu robotları ancak karın ve kol kasları kuvvetli hastalar kullanabiliyor.
Robotik ortezlerle yürüyüşün nasıl kontrol edileceği de hâlâ bilinmiyor. Koltuk değnekleri üzerine kumanda düğmelerinin yerleştirilmesi ve hastaların üzerine hareketleri algılayacak cihazların yerleştirilmesi öne sürülen fikirlerden bazıları. Ayrıca robotun beyin dalgaları ve ses komutları ile kontrol edilmesi üzerine de detaylı çalışmalar yapılıyor. Hangi yöntemin ve bakış açısının daha iyi sonuç vereceği önümüzdeki yıllarda yapılacak araştırmalar sonucunda belli olacak.
Robotik ortezler hakkında yapılan tüm çalışmaların asıl amacı felçli hastaların, sağlıklı insanlar gibi, doğal şekilde yürüyebilmelerini ve yürürken yorulmamalarını sağlamak. Çalışmalar birkaç yıl içinde meyvelerini verirse sokaklarda özgürce dolaşabilen felçli hastaları görmemiz mümkün olacak.