NASA tarafından alınan uydu görüntüleri Çin’deki hava kirliliğinde çok büyük düşüş yaşandığını gösteriyor. Yaşanan değişim kısmen de olsa koronavirüsün yayılmasını önlemek için alınan önlemlere bağlanıyor.
Antarktika denilince penguenlerden sonra ilk akla gelen şey buzullar. Güney Kutbu’nun, Kuzey Kutbu’ndan farkı buzulların altında bir kara parçasının olmasıdır. Antarktika’nın Beyaz Kıta olarak da anılmasına neden olan buzullar kıtanın %99,7’sini kaplar. Kıtada hem kara hem de deniz buzları var. Kara kısmında buz kalınlığı ortalama 1,8 km, en fazla 4 km kadardır. Yaklaşık 30 milyon km3’lük hacmiyle dünyadaki buzun %90’ı Antarktika’da. Bu aynı zamanda dünyadaki tatlısuyun %70-85’ine de karşılık geliyor. Küresel iklim değişikliği bu rezervi tehdit ediyor. Deniz buzlarının da kışın kapladığı toplam alan 18 milyon km2 iken bu rakam yazları 14 milyon km2’ye kadar düşüyor. Isınma devam ederse hem kara hem de deniz buzları erimeye devam edecek gibi görünüyor. Buzların hareketleri ve durumları hem uydulardan hem de kıtanın üzerinden devamlı olarak takip ediliyor. Bu bilimsel çalışmaları sürdürenlerden biri de ekibimizden Doç. Dr. Burcu Özsoy Çiçek (İTÜ).
Aslında büyük alanların rutin gözlemleri sadece uzaktan algılama ile yapılabiliyor. Fakat elde edilen uydu görüntülerini doğru yorumlayabilmek için yersel yani kıta üzerinde yapılan deniz buzu gözlemlerine de ihtiyaç duyuluyor. Ancak Antarktika’nın yersel gözlemleri pek çok zorluk taşıyor.
Deniz buzları dünyadaki iklim ve akıntı sisteminin temelini oluşturuyor. Ayrıca, bazı algler için tutunma yüzeyi görevi de görüyor. Nasıl mı? Bazı algler normalde su içinde askıda kalırken, buz oluşumuyla birlikte buzun altına hapsolup burada tutunurlar. Antarktika’daki canlıların temel besin kaynağı olan kriller de alglerle beslendiği için bu buzlara yönelirler. Böylece deniz buzları krillere fazladan yaşam ve beslenme alanı oluşturmuş olur. Krillerin popülasyonlarının fazla olmasının bir nedeni de budur. Dolayısıyla deniz buzu hakkında bilgi sahibi olmak bölge ekosistemini anlamak açısından da önemlidir. Dr. Çiçek kıtayla ilgili bir de proje yürütüyor. Proje kapsamında Antarktika’yı çevreleyen deniz buzları gözlemleniyor. 2016 Türk Antarktika Bilim Seferi sırasında Antarktika Yarımadası’na doğru yol alınırken ASPeCt protokolüne (geminin hızına göre yaklaşık her yarım saatte bir yapılan deniz buzu gözlem protokolü) uygun biçimde deniz buzu gözlemleri gerçekleştirildi. Protokol çerçevesinde deniz buzlarının tipi, kalınlığı, yoğunluğu ve üzerlerindeki kar tabakasının kalınlığı gözlemlendi. En çok görülen buz türleri pancake, grease, brash ve ilk yıl buzları. Bu gözlemler geminin kritik noktalarına yerleştirilen kameralarla sürekli görüntü alınarak desteklendi. Bunun yanı sıra araştırma bölgesini içeren uydu görüntüleri de eş zamanlı olarak arşivlendi. Farklı tekniklerle toplanan bu görüntüler yapmış olduğumuz yersel gözlemler ile doğrulanacak. Bilim seferinin yapıldığı Antarktika Yarımadası’nda yoğun biçimde buzdağları olduğu için buzdağı gözlemleri de yapıldı ve koordinatları kayıt edildi. Özellikle 2000’li yıllardan bu yana ana kıtadan kopan ve deniz üzerinde çok miktarda görülen buzdağları gemiler için tehlike arz ediyor.
Fotoğraflar: Dr. Bülent Gözcelioğlu
NASA tarafından alınan uydu görüntüleri Çin’deki hava kirliliğinde çok büyük düşüş yaşandığını gösteriyor. Yaşanan değişim kısmen de olsa koronavirüsün yayılmasını önlemek için alınan önlemlere bağlanıyor.
Her canlı kendine en uygun yaşam koşullarında varlığını sürdürür. Örneğin bir kutup ayısı çölde yaşayamazken çölde büyüyüp gelişen bir kaktüs kutuplarda hayatta kalamaz. Okyanusta yaşayan canlıların da büyüyüp gelişebilmesi için deniz suyunun asitlik derecesinin belirli bir seviyede olması gerekiyor.
Uluslararası bir araştırma grubunun Nature Reviews’ta yayımladıkları bir makaleye göre, küresel ısınmanın ana nedeni olan atmosferdeki karbondioksit artışı, aynı zamanda yeryüzündeki bitki örtüsünün çoğalmasına sebep oluyor.
İlki 2017 yılında gerçekleştirilen Antarktika bilim seferi yolculuğumuzun dördüncüsüne (TAE-IV) katılacak 24 kişilik ekip 9 Şubat’ta yolculuklarına başlıyor.
Günümüzde küresel ısınmanın da etkisiyle orman yangınları günlerce hatta aylarca sürebiliyor. Yangınları kontrol altına almak ise gitgide zorlaşıyor. Orman yangınları sonucunda yangının büyüklüğüne bağlı olarak birçok hayvan yaşamını kaybediyor ve çok sayıda bitki yok oluyor.
Bitkiler atmosferdeki karbondioksiti kullanarak fotosentez yapar. Fotosentez sonucu hem besin üretilir hem de oksijen açığa çıkar. Canlıların solunum yapması için gerekli oksijenin büyük kısmı bitkilerden sağlanır. Bu bakımdan ormanlar en önemli oksijen kaynağıdır.
Bilim Genç Fotoğraflar köşesinde aralık ayında objektiflerinizi çevrenizdeki hayvan desenlerine odaklamanızı istemiştik. Bu süreçte #HayvanDesenleri etiketiyle Bilim Genç’te paylaştığınız fotoğraflar Bilim Genç ekibi tarafından değerlendirildi.
Orta Çağ’da Müslümanlar yeni yerler fethetmek ve ticaret ağlarını genişletmek amacıyla ilk olarak Akdeniz’de, daha sonra ise özellikle Hint Okyanusu’nda kapsamlı deniz yolculukları yaptı. Bu dönemde denizcilik alanının en önemli isimlerinden biri ise Pîrî Reis’ti.
Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir. Kendi karasularımızda çok sayıda farklı canlı türü yaşar. Bunun yanı sıra Akdeniz ve Kızıldeniz’den birçok tür denizlerimize ulaşır. Kızıldeniz’den sularımıza ulaşan türlerden biri de balon balıkları.
3. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne katılan 17 kişilik Türk araştırma ekibinde yer alan Dr. Öğr. Üyesi Korhan Özkan ile Antarktika seferi üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
0312 298 95 24
E-posta: bilim.genc@tubitak.gov.tr
0312 222 83 99
0312 221 18 60
E-posta: abone@tubitak.gov.tr
