Bilim Genç sesli yayınının yeni bölümünde Prof. Dr. Levent Kurnaz küresel ısınmanın iklim üzerindeki etkilerinden bahsediyor.
Antarktika denilince penguenlerden sonra ilk akla gelen şey buzullar. Güney Kutbu’nun, Kuzey Kutbu’ndan farkı buzulların altında bir kara parçasının olmasıdır. Antarktika’nın Beyaz Kıta olarak da anılmasına neden olan buzullar kıtanın %99,7’sini kaplar. Kıtada hem kara hem de deniz buzları var. Kara kısmında buz kalınlığı ortalama 1,8 km, en fazla 4 km kadardır. Yaklaşık 30 milyon km3’lük hacmiyle dünyadaki buzun %90’ı Antarktika’da. Bu aynı zamanda dünyadaki tatlısuyun %70-85’ine de karşılık geliyor. Küresel iklim değişikliği bu rezervi tehdit ediyor. Deniz buzlarının da kışın kapladığı toplam alan 18 milyon km2 iken bu rakam yazları 14 milyon km2’ye kadar düşüyor. Isınma devam ederse hem kara hem de deniz buzları erimeye devam edecek gibi görünüyor. Buzların hareketleri ve durumları hem uydulardan hem de kıtanın üzerinden devamlı olarak takip ediliyor. Bu bilimsel çalışmaları sürdürenlerden biri de ekibimizden Doç. Dr. Burcu Özsoy Çiçek (İTÜ).
Aslında büyük alanların rutin gözlemleri sadece uzaktan algılama ile yapılabiliyor. Fakat elde edilen uydu görüntülerini doğru yorumlayabilmek için yersel yani kıta üzerinde yapılan deniz buzu gözlemlerine de ihtiyaç duyuluyor. Ancak Antarktika’nın yersel gözlemleri pek çok zorluk taşıyor.
Deniz buzları dünyadaki iklim ve akıntı sisteminin temelini oluşturuyor. Ayrıca, bazı algler için tutunma yüzeyi görevi de görüyor. Nasıl mı? Bazı algler normalde su içinde askıda kalırken, buz oluşumuyla birlikte buzun altına hapsolup burada tutunurlar. Antarktika’daki canlıların temel besin kaynağı olan kriller de alglerle beslendiği için bu buzlara yönelirler. Böylece deniz buzları krillere fazladan yaşam ve beslenme alanı oluşturmuş olur. Krillerin popülasyonlarının fazla olmasının bir nedeni de budur. Dolayısıyla deniz buzu hakkında bilgi sahibi olmak bölge ekosistemini anlamak açısından da önemlidir. Dr. Çiçek kıtayla ilgili bir de proje yürütüyor. Proje kapsamında Antarktika’yı çevreleyen deniz buzları gözlemleniyor. 2016 Türk Antarktika Bilim Seferi sırasında Antarktika Yarımadası’na doğru yol alınırken ASPeCt protokolüne (geminin hızına göre yaklaşık her yarım saatte bir yapılan deniz buzu gözlem protokolü) uygun biçimde deniz buzu gözlemleri gerçekleştirildi. Protokol çerçevesinde deniz buzlarının tipi, kalınlığı, yoğunluğu ve üzerlerindeki kar tabakasının kalınlığı gözlemlendi. En çok görülen buz türleri pancake, grease, brash ve ilk yıl buzları. Bu gözlemler geminin kritik noktalarına yerleştirilen kameralarla sürekli görüntü alınarak desteklendi. Bunun yanı sıra araştırma bölgesini içeren uydu görüntüleri de eş zamanlı olarak arşivlendi. Farklı tekniklerle toplanan bu görüntüler yapmış olduğumuz yersel gözlemler ile doğrulanacak. Bilim seferinin yapıldığı Antarktika Yarımadası’nda yoğun biçimde buzdağları olduğu için buzdağı gözlemleri de yapıldı ve koordinatları kayıt edildi. Özellikle 2000’li yıllardan bu yana ana kıtadan kopan ve deniz üzerinde çok miktarda görülen buzdağları gemiler için tehlike arz ediyor.
Fotoğraflar: Dr. Bülent Gözcelioğlu
Bilim Genç sesli yayınının yeni bölümünde Prof. Dr. Levent Kurnaz küresel ısınmanın iklim üzerindeki etkilerinden bahsediyor.
Sarı, turuncu, kırmızı, kahverengi, yeşil, mavi… Çin’in Danxia bölgesinde bulunan Gökkuşağı Dağları fırçayla boyanmış gibi duran renklerin çeşitliliği ile dikkat çekiyor.
Dışarıdayken susadığımızda hemen bir büfeden ya da marketten plastik şişede su satın alıyoruz. Ancak plastik şişeler sağlığımızı ve çevreyi olumsuz etkileyebiliyor.
Fotoğrafçılık çoğunlukla sanatsal bir etkinlik olarak düşünülse de doğa fotoğrafları aynı zamanda gözlemlerimizin bulunulan coğrafyaya ve zamana göre kayda geçirilmesini sağlayan bir belge niteliği taşır.
Güvenli ve rahat bir doğa yürüyüşü için yürüyüşümüzü ve doğaya uyum sağlamamızı kolaylaştıracak bazı ekipmanlara ihtiyaç duyarız. Yanımıza almamız gereken malzemeler doğa yürüyüşünün günübirlik mi, konaklamalı mı olacağına göre değişebilir.
Doğa fotoğrafçılığı son yıllarda doğaseverlerin yoğun ilgisini çekiyor. Fotoğraf teknolojileri ve dijital teknolojilerdeki ilerlemeler sayesinde çektiğimiz fotoğrafları geçmiştekinden daha kolay paylaşabiliyoruz. Bu sayede doğa fotoğrafları çok daha geniş kitlelere ulaşabiliyor ve çok daha fazla ilgi çekiyor.
Şehir hayatının gürültüsü, koşturmacası ve karmaşasının üzerimizde oluşturduğu stresin yanı sıra doğaya ve yeşile duyulan özlem içimizde doğaya çıkma isteği uyandırır. Ayrıca doğal hayatı gözlemleme, daha önce ziyaret etmediğimiz yerleri görme ya da yeryüzündeki sıradışı oluşumları keşfetme isteği duyarız. Bu nedenlerle yaşadığımız çevreden uzaklaşıp doğada çeşitli etkinlikler gerçekleştiririz.
Bilim Genç Fotoğraflar köşesinde ağustos ayında objektiflerinizi su altındaki yaşama, ışık oyunlarına ve ilgi çekici detaylara odaklamanızı istiyoruz.
Lagünler deniz ya da okyanus gibi büyük su kütlelerine bağlantısı olan sığ göllerdir. “Deniz kulağı” olarak da isimlendirilirler. Dalgaların ve akıntıların taşıdığı kum ve çakıl gibi katı maddeler durgun alanlarda birikerek bir set oluşturur.
Yakın zamanlara B. Z. Houlton, S. L. Morford ve R. A. Dahlgren tarafından Science’ta yayımlanan bir çalışma, topraktaki azotun yaklaşık dörtte birinin kaynağının kayalar olabileceğine işaret ediyor. Elde edilen sonuçlar azot döngüsünü anlamanın yanı sıra iklim modelleri açısından da önemli olabilir.
Akay Caddesi No: 6 06420 Bakanlıklar / ANKARA
0312 298 95 41
E-Posta: bilim.genc@tubitak.gov.tr
0312 222 83 99
0312 221 18 60
E-Posta: abone@tubitak.gov.tr
