Elektrik telleriyle taşınan yüksek akım hem insanlar hem de hayvanlar için hayli tehlikelidir. Teldeki akımın tamamının ya da bir kısmının canlının vücudundan geçmesi yani elektrik çarpması ölüme kadar varan sonuçlara neden olabilir. Peki, elektrik tellerine konan kuşlar bu durumdan neden zarar görmüyor?
Elektrik akımı elektronların hareketiyle oluşur. Tıpkı suyun yüksek bir yerden aşağı doğru akması gibi elektrik akımı da yüksek elektrik potansiyelli bir noktadan düşük elektrik potansiyelli bir noktaya doğru akar. Dolayısıyla kuşların vücutlarından elektrik akımı geçmesi, ancak kuşların aralarında potansiyel farkı olan iki noktaya aynı anda temas etmesiyle mümkündür. Tek bir telin üzerine konan kuşların temas ettiği noktalar arasındaysa bir potansiyel farkı yoktur. Dolayısıyla vücutlarından bir elektrik akımı geçmez ve bu durumdan zarar görmezler. Ancak bir kuş aralarında potansiyel farkı olan iki ayrı elektrik teline aynı anda temas ederse bir telden diğerine doğru elektrik akmaya başlar ve üzerinden geçen elektrik akımı nedeniyle kuş çarpılır. Elektrik tellerinin aralarında mesafe olacak şekilde kurulmasının nedeni böyle çarpılmaları önlemektir. Benzer şekilde, eğer bir kuş hem elektrik teline hem de toprağa aynı anda dokunursa tel ile toprak arasında potansiyel farkı olduğu için kuş yine elektrik akımına maruz kalarak çarpılır.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının başında güneş enerjisi geliyor. Ancak güneş ışığından aldığı enerjiyi elektriğe dönüştüren geleneksel fotovoltaik gözeler sadece gündüzleri çalışıyor. Gündüzleri elde edilen enerjiyi geceleri kullanabilmek içinse başka enerji biçimlerine dönüştürüp depolamak gerekiyor.
Fren pedalına hafif bir dokunmayla, yüklü bir kamyonun nasıl durduğunu öğrenmek ister misiniz? Sürücü tarafından fren pedalına uygulanan kuvvet, fren hidroliği tarafından balatalara iletilir. Balatalar da tekerleklerle bağlantılı fren disklerini sıkıştırarak aracın yavaşlamasını ve durmasını sağlar.
Yarasalar ilgi çekici bir özelliğe sahip: Ses dalgalarını kullanarak tamamen karanlık bir ortamda çevrelerindeki nesnelerin yerini belirleyebiliyorlar. Görme engelli bazı insanların da bu özelliğe sahip olduğu biliniyor.
Tasarla ve Yap köşesinin bu etkinliğinde maliyeti uygun malzemeler kullanarak elektrik enerjisi elde edip enerjiyi ışık, hareket ve ses enerjisine dönüştüren bir düzenek tasarlayacağız.
Su, elektrik enerjisi kullanılmadan bulunduğu yerden daha yükseğe nasıl taşınabilir? Arşimet bu sorunu milattan önce üçüncü yüzyılda icat ettiği Arşimet vidası ile çözmüştü. Deneyler köşesinin bu etkinliğinde, Arşimet vidası tasarlayarak suyu yukarı taşımak amacıyla kullanılabilecek bir pompa yapıyoruz.
Bilim Genç olarak ODTÜ Saçılmalı Demet Hattı ve İVME-R’de yürütülen çalışmalarla ilgili ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve İVME-R Müdürü Prof. Dr. Bilge Demirköz ile bir söyleşi gerçekleştirdik.
Bundan yüzyıllar önce Dünya’nın kendi etrafında dönüp dönmediği, ayrıca Dünya’nın mı Güneş’in etrafında yoksa Güneş’in mi Dünya’nın etrafında dolandığı bilim insanları arasındaki en hararetli tartışma konularından biriydi.
Rice Üniversitesinde Prof. Dr. James M. Tour önderliğinde çalışmalar yapan bir grup araştırmacı, karbon içeren atıklardan grafen üretmeye imkân veren bir yöntem geliştirdi. Araştırma ile ilgili makale Nature’da yayımlandı.
Gençleri bilim insanlarıyla bir masa etrafında buluşturan TÜBİTAK Bilim Genç Kafe 11 Şubat Uluslararası Bilimde Kadınlar ve Kız Çocukları Günü’nde Ankara, İstanbul ve Samsun’da düzenleniyor. Etkinliğin Ankara’daki konuğu 2019 yılı TÜBİTAK Teşvik Ödülü’nü kazanan Dr. Öğr. Üyesi Emine Ülkü Sarıtaş.
Tasarla ve Yap köşesinin bu etkinliğinde maliyeti uygun malzemeler ile cisimlerin nasıl elektriklendiğini gösteren bir düzenek tasarlıyoruz.
TÜBİTAK Remzi Oğuz Arık Mahallesi Tunus Cad. No: 80 06540 Kavaklıdere Çankaya/ANKARA
0312 298 95 24
E-posta: bilim.genc@tubitak.gov.tr
0312 222 83 99
0312 221 18 60
E-posta: abone@tubitak.gov.tr
