Mayıs Ayında Gökyüzünde Neler Var?

Mayıs ayı, nisanda olduğu gibi, Jüpiter gözlemi için uygun fırsatlar sunuyor. Jüpiter’i ay boyunca Güneş'in batışından sonra doğu-güney yönünde ufkun üzerinde gözlemleyebilirsiniz.

Gökyüzünde Başak Takımyıldızı yakınlarında gözlemlenebilecek Jüpiter’in parlaklığı ve görünür büyüklüğü ayın ilerleyen günlerinde yavaş yavaş azalacak. Mayıs ayında Jüpiter’i, Büyük Kırmızı Leke’yi ve Jüpiter’in dört büyük uydusu Io, Europa, Ganymede ve Callisto’yu bir dürbün ya da basit bir teleskop yardımıyla gözlemleyebilirsiniz.

28 Mayıs’ta ise Ganymede, Jüpiter’in önünden geçecek. Türkiye saati ile 01.20’de başlayacak geçiş yaklaşık bir saat sürecek. Bu süreçte Ganymede’in gölgesi Jüpiter’in üzerine düşecek.

Büyük Kırmızı Leke

NASA/JPL/Space Science Institute

Büyük Kırmızı Leke, Jüpiter’in atmosferindeki devasa bir fırtınadır. İlk kez 1664 yılında İngiliz fizikçi Robert Hooke tarafından gözlemlendi. 1800’lü yıllarda yapılan ilk ölçümlerde elips şeklindeki Büyük Kırmızı Leke’nin uzun ekseninin yaklaşık 40.000 km olduğu belirlenmişti. Ancak gözlemler Büyük Kırmızı Leke’nin hızlanarak küçüldüğünü gösteriyor. 2009 yılındaki verilerden, Büyük Kırmızı Leke’nin uzun ekseninin yaklaşık 18.000 km’ye düştüğü anlaşıldı. Yani ilk ölçümlerin yapıldığı zamanda Büyük Kırmızı Leke’nin büyüklüğü Dünya’nın 3 katıyken (Dünya’nın çapı 12.742 km’dir), şimdi sadece Dünya kadar.

7-8 Mayıs’ta Ay ve Jüpiter gökyüzünde birbirine yakın görünecek. 

Ay 12 Mayıs’ta yeröte, 26 Mayıs’ta ise yerberi konumunda. Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında Dünya’ya en uzak ve en yakın olduğu yeröte ve yerberi konumlarında Ay’ın Dünya ile arasındaki mesafe 357.000 km - 407.000 km arasında değişiyor.

11 Mayıs’ta küresel yıldız kümesi Messier 5 (NGC 5904) gözlem için uygun konumda olacak. M5 küresel yıldız kümesini gökyüzünde Yılan Takımyıldızı yakınlarında bulabilirsiniz. Ancak M5’i çıplak gözle gözlemlemek mümkün değil. Bu nedenle gözlem için bir dürbüne ya da basit bir teleskoba ihtiyacınız olacak.

NASA, Hubble Space Telescope, ESA

Messier 5 küresel yıldız kümesinin Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen fotoğrafı

Yüzbinlerce hatta milyonlarca yıldızın kütleçekimi etkisiyle bir araya gelmesiyle oluşan küresel yıldız kümeleri, yıldızların yapı içindeki dağılımı genellikle simetrik ve küresel olduğundan bu şekilde isimlendirilir.

Satürn, ayın ilk günlerinde gece yarısına yakın saatlerde güneydoğu ufkunun üzerinde ortaya çıkıyor ve Güneş'in doğuşundan önce güney ufkunun üzerinde gözden kayboluyor. Mayıs ayının ilerleyen günlerinde ise daha erken saatlerde doğmaya başlayacak. Satürn’ü gökyüzünde Yay Takımyıldızı’nın batısına bakarak bulabilirsiniz. Bu tarihler Satürn’ün halkalarını gözlemlemek için hayli uygun zamanlar.

NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

14 Mayıs’ta Ay ve Satürn gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Her iki gökcismini Güneş'in doğuşundan önce güney ufkunun üzerinde gözlemleyebilirsiniz.

Yakın zamanda alt kavuşum noktasından çıkan Merkür, Güneş’le arasındaki açısal mesafe küçük olduğundan, ayın ilk günlerinde Güneş’in parlaklığı nedeniyle gözlemlenemiyor.

Merkür 18 Mayıs’ta ise en büyük batı uzanımı konumunda olacak. Merkür en büyük doğu uzanımı ve en büyük batı uzanımı konumlarındayken Güneş’le arasındaki açısal mesafe en büyüktür. Bu konumda olduğu zamanlar Merkür gözlemi için en uygun dönemlerdir. Ancak bu tarihte Merkür Güneş'in doğuşundan sonra ufkun üzerinde en yüksek noktaya ulaşacağından gözlemlenmesi hayli zor.

24 Mayıs’ta Merkür ve Ay gökyüzünde birbirine yakın görünecek.

Venüs, ay boyunca gün doğumundan önce doğu ufkunun üzerinde gözlemlenebilir. Venüs ile Ay 22 Mayıs’ta gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Bu tarihte Ay, Venüs ve Merkür’ü Güneş'in doğuşundan hemen önce doğu ufkunun üzerinde birlikte gözlemleme imkânı yakalayabilirsiniz.

Mayıs ayında kavuşum noktasına yaklaşmaya devam eden Mars’ı Güneş’in parlaklığı nedeniyle gözlemlemek zor. Bu konumda Güneş ile Mars arasındaki açısal mesafe çok küçük olduğundan Mars birkaç hafta boyunca gözlemlenemeyecek.

NASA