Selenyum
Selenyum
Fotovoltaik ve fotoiletken olduğu için güneş gözelerinde ve fotokopi makinelerinde kullanılır.
Selenyum, periyodik tablonun 4. periyodunun 16. grubunda yer alan bir elementtir. Selenyumun atom numarası 34'dir. Selenyum, Se sembolü ile gösterilir ve ametaldir.
Selenyumun Tarihçesi ve Kullanım Alanları
Adını Yunancada “Ay” anlamına gelen Selene kelimesinden alır.
1817’de Jöns Jacob Berzelius tarafından keşfedildi. Kâşif, uzun süre selenyuma maruz kaldığı için bu durumdan olumsuz etkilenmişti.
Deri yoluyla da emilebilen selenyum kötü kokusu nedeniyle ağız kokusuna yol açar.
Yarı metaldir. İki hâlde bulunabilir: gümüşi metal ya da kırmızı toz.
İnsanlar da dâhil birtakım canlılar için hayati önem taşır. Vücudumuzda yaklaşık 14 miligram selenyum vardır. Her bir hücremizde bir milyondan fazla selenyum atomu bulunur.
Eksikliği sağlık sorunlarına yol açabilirken fazlası tehlikelidir. Kansere yol açabilir, embriyo ya da fetüsün gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Selenyumdan en çok cam üretiminde katkı maddesi olarak yararlanılır. Bazı selenyum bileşikleri camı şeffaflaştırırken bazı bileşikleri kırmızı renk verir. Seramik, boya ve plastik renklendirmede selenyumdan faydalanılır.
Paslanmaz çeliğin bileşiminde selenyum bulunur.
Hem fotovoltaik (ışığı elektriğe dönüştürme) hem de fotoiletken (üzerine düşen ışık miktarı arttıkça elektriksel direncinin düşmesi) özelliklere sahip olduğu için ışık gözelerinde, güneş gözelerinde ve fotokopi makinelerinde kullanılır.
Aynı zamanda alternatif akımı (AC) doğru akıma (DC) dönüştürebildiği için akım doğrultucularda da yaygın olarak kullanılır.
Kepeğe neden olan saç derisi mantarını zehirlediği için bazı kepeğe karşı şampuanlara eklenir.
Önemli izotopları:
80Se
Elektron dizilimi:
[Ar]3d104s24p4
Yoğunluk (g/cm3):
4,809
Atom yarıçapı (Å):
1,90
Elektron ilgisi (kj/mol):
194,965
Oda sıcaklığındaki hâli:
Katı
Erime noktası (°C):
220,8
Kaynama noktası (°C):
685
Elektronegatifliği:
2,55
Keşif yılı:
1817
İyonlaşma Enerjileri
940,963
2044,52
2973,717
4143,563
6589,9
7882,9
14.993,8
-