ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilge Demirköz ile CERN üzerine hoş bir söyleşi yaptık.

Dünya’nın nasıl bir yer olduğunu, evrenin yapısını, ne kadar büyük olduğunu ve Dünya’nın evrendeki yerini merak ediyor musunuz? Peki, evren nedir ve nelerden oluşur?

Onlarca yıldır yapılan kuramsal ve deneysel çalışmalara rağmen proton ile ilgili hâlâ tam anlaşılamamış noktalar var. Bu yazıda protonun yapısı hakkında yakın zamanlarda yayımlanmış iki çalışmadan bahsedeceğiz.

Japonya’daki RIKEN Araştırma Enstitüsünde yapılan deneyler sırasında daha önceleri kuramsal olarak varlıkları tahmin edilmiş, dört nötrondan oluşan tetranötronlar deneysel olarak tespit edildi.

Bilim Genç olarak ODTÜ Saçılmalı Demet Hattı ve İVME-R’de yürütülen çalışmalarla ilgili ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve İVME-R Müdürü Prof. Dr. Bilge Demirköz ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) bünyesinde Türkiye’nin ilk saçılmalı demet hattı kuruldu. Resmi açılışı 5 Aralık 2019’da yapılan ODTÜ Uzay ve Hızlandırıcı Teknolojiler Uygulama ve Araştırma Merkezi (İVME-R) parçacık radyasyonu testleri için kullanılacak.

İVME-R uluslararası iş birlikleri ile çok sayıda üniversite ve araştırma merkezi ile bilgi paylaşımında bulunuyor. İVME-R’in kuruluş aşamasında Türkiye’de ilk defa saçılmalı demet hattında kullanılabilecek uluslararası standartlarda bir mıknatıs yerli olarak üretildi. İVME-R yalnızca yürüttüğü bilimsel çalışmalarla değil, yaptığı iş birlikleri ve yerli üretime katkıları sebebiyle de ülkemiz için faydalı etkinlikler gerçekleştiriyor.

Bilim Genç olarak ODTÜ Saçılmalı Demet Hattı ve İVME-R’de yürütülen çalışmalarla ilgili ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi ve İVME-R Müdürü Prof. Dr. Bilge Demirköz ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

Söz konusu elektronlar, protonlar gibi “noktasal” parçacıklar olduğunda aynı işaretli elektrik yüklerinin birbirini ittiği, zıt işaretli elektrik yüklerinin birbirini çektiği bilinir.

Baryon grubu parçacıklar üç kuarktan oluşur. Uluslararası bir araştırma grubu, di-Omega olarak adlandırılan bir parçacığın doğada var olabileceğini ileri sürdü. Baryon türü iki omega parçacığının bir araya gelmesiyle oluşan di-Omegaların Avrupa ve Japonya’daki parçacık hızlandırıcılarda üretilebileceği düşünülüyor.

İngiliz fizikçi Stephen Hawking 76 yaşında hayatını kaybetti. Cambridge Üniversitesi’nden yapılan açıklamada kuramsal fizikçinin 14 Mart Çarşamba gününün ilk saatlerinde Cambridge’deki evinde hayata gözlerini yumduğu belirtildi.

CERN'de yapılan deneyler sırasında özellikleri Higgs bozonuna benzeyen bir parçacığın gözlemlenmesinden sonra bu parçacığın var olduğunu öne süren araştırmacılardan ikisi Nobel Fizik Ödülü’yle onurlandırıldı.

Nükleer silah denemeleri yeraltında, atmosferde ve suyun altında gerçekleştirilebilir. İlk nükleer bomba denemesi 16 Temmuz 1945’te patlatılan 20 kilotonluk (20.000 tonluk TNT’ye eşdeğer) Trinity isimli atom bombasıydı.

Freiburg Üniversitesi’nde çalışan bir grup araştırmacı Higgs parçacığının kuarklara bozunumuyla ilgili güçlü kanıtlara ulaştıklarını açıkladı.

Bulut Odası, yüklü parçacıkların izlerini görünür hale getiren bir aygıttır. Bu deney radyasyondan kaynaklanan parçacıkların gözlemlenmesine dayanan ve öğrencilerin atomaltı parçacıklarla ilgili temel bilgilerinin artırılmasına yönelik yapılan, ayrıca atomaltı parçacıklar hakkında fikir sahibi olmamıza olanak sağlayan bir deneydir.

• Amacı: Kozmik parçacıkların bulut odası adlı algıçta bıraktıkları izleri gözlemlemek ve parçacık algıçları hakkında bilgi sahibi olmak.
• Hedef Kitle Yaş Grubu: Lise (15-18 yaş)
• Etkinliğin Konusu: Bulut Odası algıcının her bir öğrenci grubu tarafından kurulup, algıcın çalışma prensibinin anlaşılması ve gözlemlenen parçacıkların türlerinin tespiti.
• Etkinliğin Süresi: 90 dakika (Buradaki süre deneyin tüm hazırlıkları için verilmiştir. Deney düzenek ve malzemeleri hazır olduğu taktirde bir ders saatinde çok rahat yapılabilmektedir.)

Evrendeki dört temel kuvvetten kütleçekim kuvveti ve elektromanyetik kuvvet günlük hayatımızı etkileyen tanıdık kavramlar. Güçlü nükleer kuvvet ve zayıf nükleer kuvvet ise atom çekirdeği ve daha küçük ölçeklerde gözlenen, günlük hayatta etkisini doğrudan fark edemeyeceğimiz kuvvetler.

Bir grup araştırmacı CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcı’dan (LHC) elde edilen verileri müziğe dönüştüren bir sistem geliştirdi.

Evrenin büyük ölçüde kuarklardan ve gluonlardan oluştuğu bu dönemdeki yapısını daha iyi anlamaya çalışan araştırmacılar yakın zamanlarda CERN’de çeşitli deneyler yaptı. Sonuçlar, kuark-gluon plazmasının  özelliklerinin hidrodinamik yasalarıyla uyumlu olduğunu gösteriyor.

Parçacıklar ile yapılan çift yarık deneyleri doğayı kavrayışımızda çok büyük değişikliklere sebep oldu.

Doğada iki tür elektrik yükü vardır. Bu yüklerin zıt işaretli olduğu söylenir ve artı (+), eksi (-) ya da pozitif, negatif olarak adlandırılırlar. 

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) yer alan dünyanın en büyük parçacık çarpıştırıcısıdır.

Parçacık fiziğinde, temel parçacıklar noktasal olarak ele alınır. Bunun anlamı temel parçacıkların herhangi bir hacmi, alanı ya da uzunluğu olmadığıdır.