James Webb Uzay Teleskobuyla Uranüs’ün Yeni Bir Uydusu Keşfedildi

JWUT ile kızılöte bölgede elde ettiği görüntülerde Uranüs’ün bilinen 29 uydusundan 13’ü yeni keşfedilen S/2025 U1 ile birlikte görülebiliyor.

JWUT, derin uzayda olduğu gibi Güneş Sistemi’nde de önemli keşifler yapmaya devam ediyor. Devasa aynasına ek olarak kızılöte dalga boyuna duyarlı alıcıları ile yapılan gözlemler sayesinde önemli keşifler yapılıyor.

Bu keşfe kadar buz devi Uranüs’ün 28 uydusu biliniyordu. 2 Şubat 2025 tarihinde JWUT ile kızılöte bölgede NIRCam (Yakın Kızılötesi Kamerası) alıcısı kullanılarak yapılan gözlemlerde yeni uydu S/2025 U1 belirlendi. Keşfedilen S/2025 U1 uydusu, Uranüs’ün merkezinden yaklaşık 56.000 km uzaklıkta, gezegenin ekvator düzleminde, Uranüs’ün halkalarının hemen dışında bulunuyor ve yörüngesinde dairesel bir şekilde dolanıyor. Uydunun Uranüs’ün diğer küçük uydularına benzer bir yansıtma (albedo) değerine sahip olduğu ve çapının yaklaşık 10 km olduğu tahmin ediliyor. Boyutunun küçüklüğü ve gözlenen dalga boyu aralığının farklı olması nedeniyle uydunun daha önce diğer teleskoplarla gözlemlenmesi mümkün olmadı. Araştırmacılar, böylesine küçük ve halkalara bu kadar yakın bir uydunun keşfedilmesinin buradaki kaotik yapıyı anlamak için önemli olduğunu belirtiyor. Yeni keşif, daha önce bilinen iç uydularla birlikte bu tür cisimlerin halkalarla etkileşimlerinin anlaşılması açısından da önem taşıyor.

Uranüs, 1781 yılında William Herschel tarafından keşfedildi ve teleskopla keşfedilen ilk gezegen olarak kayıtlara geçti. 1787'de en büyük iki uydusu olan Titania ve Oberon keşfedildi. Gezegenin diğer üç büyük uydusu ise (Ariel, Umbriel, Miranda) 1948 yılında belirlendi. Güneş sistemimizdeki uyduların keşif tarihi, Galileo Galilei'nin Jüpiter’in dört iyi bilinen uydusunu (Io, Europa, Ganymede ve Callisto) gözlemlediği 1610 yılına kadar uzanır. NASA verilerine göre 2025 başı itibarıyla Güneş Sistemi'nde 890'dan fazla doğrulanmış uydu bulunuyor.

1986’da Voyager 2, Uranüs’ün yaklaşık 82.000 km yakınından geçti ve dev gezegenin ilk yakın çekim görüntüsünü aldı. Uzay aracı, bilinen beş uyduya ek olarak 11 yeni uydunun görüntülerini elde etti. Voyager 2’den bu yana Hubble Uzay Teleskobu ile yer tabanlı teleskopları kullanan gökbilimciler, Uranüs çevresinde çapı 12 ila 16 km arasında olan başka küçük uydular da tespit ettiler. Ancak S/2025 U1, Voyager 2 ile yapılan gözlemlerde saptanamamıştı.

JWUT ve diğer gelişmiş gözlem teknolojileri sayesinde gelecekte Güneş sistemimizde çok sayıda keşif yapılabileceği öngörülüyor.

Kaynaklar:

• https://science.nasa.gov/blogs/webb/2025/08/19/new-moon-discovered-orbiting-uranus-using-nasas-webb-telescope/
• https://esawebb.org/images/uranus-moon-S2025U1/
• https://www.scientificamerican.com/article/nasas-james-webb-space-telescope-discovers-new-moon-of-uranus/

Yazar Hakkında:

Prof. Dr. Faruk Soydugan

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü & Ulupınar Gözlemevi