Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Nazarii Neshcherenskyi/İstock.com

Gökyüzünde Güneş sistemindeki gezegenlerden Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn, farklı tarihlerde ve saatlerde gece gökyüzünde çıplak gözle gözlenebiliyor. Gezegenler Güneş etrafında farklı yörüngelerde dolandığından görülme tarihleri ve saat aralıkları farklılık gösteriyor. Bunun yanında Güneş’e olan uzaklıkları, farklı atmosfer veya yüzey özelliklerine sahip olmaları nedeniyle bu gezegenlerin gözlenen parlaklıkları ve açısal büyüklükleri de farklı oluyor.

İçinde bulunduğumuz Ocak ayı ve Şubat ayında yörüngelerindeki konumlara göre gezegenlerin önemli bölümünü aynı anda hatta Güneş battıktan hemen sonra gece gökyüzünde gözlemek mümkün. Bu gözlemler, bazı farklılıklar olsa da sadece 25 Ocak 2025 tarihinde değil, Şubat 2025 döneminde de devam edecek.

25 Ocak 2025 Tarihinde Gökyüzünde Neler Gözlenebilir?

Güneş battıktan hemen sonra hava karardığında gökyüzünde çıplak gözle gözlenebilecek dört gezegen olacak. Bu gezegenler Venüs, Satürn, Jüpiter ve Mars. Bunun yanında Uranüs ve Neptün gezegenleri de iyi bir dürbün veya teleskop ile gözlenebilecek. Uranüs ve Neptün’ün çıplak gözle görülememe sebebi çıplak gözle görülebilecek kadar parlak olmamaları. Bu tarihte Uranüs’ün parlaklığı 5,7 kadir, Neptün’ün parlaklığı ise 7,9 kadir olacak. Bu nedenle 6 gezegen değil dört gezegen çıplak gözle gözlenebilecek.

Gece gökyüzündeki altı gezegen tek bir hat üzerinde sıralanmayacak, bir yay civarında olacaklar. Güneş’in gökyüzünde takip ettiği tutulum çemberi civarında, bir yay etrafında dizilmiş şekilde görülebilecekler.

Gezegenler gökyüzünde rastgele konumlarda bulunmaz. Tutulum çemberi civarında gözlenirler. Yörüngeleri farklı olduğundan gökyüzünde aynı anda tümünü gözlemek mümkün olmaz. 25 Ocak 2025 tarihinde Merkür sabah doğacak ve Güneş’e çok yakın olacağından gözlenmesi pratikte çok mümkün olmayacak.

25 Ocak 2025 tarihinde akşam 20:00 civarında Ankara konumu için gökyüzü görünümü gözle yapılacak gözlemler için (Türkiye’nin farklı yerleri için de benzerdir) aşağıdaki şekilde olacak. Ay geç saatlerde doğacağından bu tarihte akşam Güneş battıktan sonra gökyüzünde en parlak cisimler Venüs ve Jüpiter olacak.

İyi gözlemler …

Sözlük:

Kadir: Gök cisimlerinin parlaklığının ölçüsü, kadir birimiyle gösterilir. Bir cismin kadir sayı değeri ne kadar büyükse o cisim o derece sönük anlamına gelir. Kadir değeri pozitif ve negatif olabilir. Örneğin Güneş'in görünür parlaklığı -26,7 kadir, Kuzey Yarım Küre için Kutup Yıldızı olarak bilinen Polaris'in yaklaşık 2 kadir ve Sirius yıldızının parlaklığı ise yaklaşık -1,5 kadirdir. Parlak cisimler daha küçük kadir değerine, sönük cisimler ise daha büyük kadir değerine sahiptir. 1 kadir parlaklığındaki bir yıldız 2 kadir parlaklığındaki bir yıldızdan 2,512 kat daha parlaktır. Bir yıldız diğerinden 100 kat daha parlak ise aralarında beş kadir parlaklık farkı vardır. İnsan gözünün görebileceği en sönük yıldızlar yaklaşık 6 kadir parlaklığa sahiptir. Iışık kirliliği olan bir ortamda bu değer 4 kadire kadar düşebilir. 

Tutulum çemberi: Güneş'in gök küresi üzerinde yıl boyunca gezindiği hat

Kaynaklar:

• https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/

Yazar Hakkında:

Prof. Dr. Faruk Soydugan

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü & Ulupınar Gözlemevi