Galvanometre Yapalım

Basit elektrik devrelerinde akımın büyüklüğünü ölçmek için ampermetre ve galvanometreler kullanılır. 

Ampermetre, adını 19. yüzyılın başında elektrik üzerine çalışmalar yapmış Fransız fizikçi ve matematikçi André Marie Ampére’den alır. Uluslararası Birim Sistemi’ndeki temel elektrik akımı birimi de Ampére’in adıyla anılır.

Basit elektrik devrelerinde ampermetre “A” sembolü ile gösterilir. Devreye seri olarak bağlanan ampermetreler, üzerlerinden geçen elektrik akımının büyüklüğünü ölçerken devrenin çalışmasını olumlu ya da olumsuz şekilde etkilemez.

Galvanometreler de ampermetreler gibi devreye seri olarak bağlanır ve elektrik akımını ölçmek için kullanılır. Galvanometreler ampermetrelere göre daha hassastır; ampermetrelerin ölçemeyeceği daha küçük elektrik akımlarını ölçebilirler. Galvanometrelerde elektrik akımının büyüklüğünü gösteren bir ibre vardır. Elektrik akımının büyüklüğüne bağlı olarak ibrenin sapma miktarı değişir.

Tasarla ve Yap köşesinin bu etkinliğinde maliyeti uygun malzemeler kullanarak bir galvanometre düzeneği hazırlıyoruz.

Nelere İhtiyacımız Var?

• 1 adet 1,5 cm x 15 cm x 17 cm boyutlarında tahta (Bir ucu iki tarafından da 45o açı ile kesilmiş olmalı.)
• 2 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 2,5 cm boyutlarında tahta 
• 1 adet 3 cm x 5 cm x 7 cm boyutlarında tahta 
• 4 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 1,5 cm boyutlarında tahta 
• 1 adet 0,6 cm x 0,9 cm x 4 cm boyutlarında tahta
• 1 adet 0,4 cm x 9 cm x 9 cm boyutlarında duralit  
• 1 adet 0,4 cm x 4,5 cm x 10 cm boyutlarında duralit  
• 1 adet 10 cm uzunluğunda, renkli tahta çubuk (Bir ucu iki tarafından da 45o açı ile kesilmiş olmalı.)
• Bobin teli (1 mm çapında)
• 4 adet 5 mm çapında 2 mm kalınlığında neodim mıknatıs
• 1 adet 1,5 cm uzunluğunda vida
• 1 adet 2 mm kalınlığında, 5 cm uzunluğunda metal mil
• 3 adet iç kısmı 2 mm çapında olan delikli plastik kesit (Tükenmez kalemin içindeki plastik tüpten elde edilebilir.)
• 2 adet jak girişi (kırmızı ve siyah renkli)
• 1 adet dörtlü pil yatağı (krokodil kablolu)
• 1 adet mini anahtar
• 4 adet 1,5 V’luk kalem pil
• 1 adet 9 V’luk pil
• Krokodil kablolar
• Duy ve ampul
• Mini matkap
• Şeffaf bant
• Çift taraflı bant
• Zımpara
• Tutkal
• Cetvel
• Kurşun kalem
• Tükenmez kalem
• Makas 
• Tornavida 
• Kargaburun pense

Uyarı:

Kesici ve delici aletler dikkatli kullanılmalıdır.

Ne Yapıyoruz?

Ne Oldu?

Bobinden elektrik akımı geçtiğinde, bobin telinin çevresinde manyetik bir alan oluştu. İbrede bulan mıknatıs, manyetik alandan etkilenerek yön değiştirdi. 

İbrenin ne kadar saptığı, akımın şiddetine bağlı olarak değişir. Akım arttıkça açı büyür. 

Düşünelim!

Devredeki pillerin yönünü değiştirirsek galvanometrenin ibresinde nasıl bir değişiklik olur? 

Kaynaklar:

• Komisyon, 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2012
• Komisyon, 11. Sınıf Fizik Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2019.

Yazar Hakkında: