logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Ayın Şifrebilim Sorusu – Haziran 2025

Ayın Şifrebilim Sorusunun Cevabı – Mayıs 2025

Satranç Haziran 2025

Alerjik Rinit ve Bahar Alerjisi Belirtileri, Tedavi Yolları

Ayın Matematik Sorusu - Haziran 2025

Ayın Matematik Sorusunu Doğru Çözenler – Mayıs 2025

Haziran 2025’te Gökyüzü


Kömürü Petrole Dönüştüren Proje: TRİJEN

Doç. Dr. Fehmi Akgün, Doç. Dr. Tahsin Bahar
29/09/2019

Biyokütle ve Kömür Karışımlarından Sıvı Yakıt Üretimi (TRİJEN) projesi sayesinde Türkiye’nin linyit kömürleri sıvı akaryakıtlara ve değerli kimyasal maddelere dönüştürülebiliyor. 

Kömürü Petrole Dönüştüren Proje: TRİJEN

Kömür, petrol, doğal gaz gibi fosil yakıt kaynakları tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Ayrıca fosil yakıtlardan enerji elde edilirken açığa çıkan zararlı kimyasal maddelerin çevre üzerinde olumsuz etkileri var. Bu nedenle yaygın olarak kullanılan fosil yakıtlardan biri olan kömürden enerji elde edilirken çevre sorunlarını en aza indirmek amacıyla yoğun bilimsel araştırmalar gerçekleştiriliyor. Bu uygulamalar temiz kömür teknolojileri olarak isimlendiriliyor.

Türkiye kömür kaynakları yönünden hayli zengin bir ülke ancak yeraltı petrol rezervleri kısıtlı. Bu nedenle enerji ihtiyacının karşılanması ve çevre açısından temiz yakıtların üretilebilmesi, yurt dışından satın alınan petrole olan bağımlılığın azaltılabilmesi ve yakıt çeşitliliğinin sağlanması için temiz kömür teknolojilerinin kullanılması ülkemiz için son derece önemli.

Kömürün yanması sonucu küresel ısınmaya sebep olan karbondioksit ve azotdioksit gibi sera gazları atmosfere salınır. Temiz kömür teknolojileri sayesinde kömürün çevre üzerindeki zararlı etkileri azaltılabilir.

Kömür bitki ve ağaç kalıntılarının mikroorganizmalar tarafından parçalanması ve parçalanmış kalıntıların kaya tabakaları arasında milyonlarca yıl ısı ve basınca maruz kalması sonucu oluşur. Kömürün yapısında karbon, hidrojen ve oksijen elementleri bulunur. Kömür dünyadaki en önemli enerji kaynaklarından biridir. Genellikle elektrik, demir-çelik ve çimento üretiminde ve endüstriyel fabrikalarda ısıtma amacı ile kullanılır. Ancak doğada katı hâlde bulunduğundan kömürü ulaşım araçlarında (örneğin otomobillerde, uçaklarda) yakıt olarak kullanamıyoruz.

Uygun teknolojilerin kullanılması ile kömürü benzin veya dizel gibi sıvı akaryakıtlara, plastik ve ilaç gibi farklı kimyasal ham maddelere ve gaz yakıtlara dönüştürmek mümkün.

TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsünün yürütücülüğünde TÜBİTAK 1007 programı, Türkiye Kömür İşletmeleri ve Elektrik İşleri Etüt İdaresinin destekleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve HABAŞ iş birliğiyle geliştirilen Biyokütle ve Kömür Karışımlarından Sıvı Yakıt Üretimi (TRİJEN) projesi sayesinde Türkiye’nin linyit kömürleri sıvı akaryakıtlara ve değerli kimyasal maddelere dönüştürülebiliyor. 

Kömürün sıvı hâldeki akaryakıtlara dönüştürülmesinin ilk aşaması kömürün gazlaştırılmasıdır. Bu aşamada kömür, su ve hava kullanılarak “sentez gazı” adı verilen çok değerli bir ham maddeye dönüştürülür. Sentez gazı karbonmonoksit ve hidrojen gazlarının karışımından oluşur.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/trijen_2.png

Kömürün su ve hava kullanılarak gazlaştırılmasıyla sentez gazı oluşturulabilir.

İkinci aşamada sentez gazının içindeki karbonmonoksit ve hidrojen gazlarından, özel katalizörler (kimyasal tepkimelerin daha hızlı gerçekleşmesini sağlayan ancak kendisi tepkimede harcanmayan maddeler) kullanılarak, enerji, petrokimya, ulaşım ve havacılık endüstrisinde kullanılan değerli kimyasal maddeler elde edilir.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/trijen_3_v2_0.png

TRİJEN projesi sayesinde kömür ve biyokütleden elde edilen sentez gazının enerji alanında elektrik üretiminde ve sıvı yakıt ve sentetik doğal gaz eldesinde; petrokimya alanında vaks, nafta gibi değerli kimyasal maddelerin üretiminde; ulaşım ve havacılık alanında ise dizel, benzin gibi akaryakıtların üretiminde kullanılması planlanıyor.

TRİJEN projesi kapsamında Manisa’da bir pilot tesis de kuruldu. Pilot tesiste kömür ve biyokütleden gazlaştırma yolu ile sentez gazı üretimi gerçekleştirildi. Ayrıca elde edilen ham sentez gazı, içindeki zararlı maddelerden temizlendi, gaz karışımındaki hidrojen ve karbonmonoksit gazlarının oranı uygun değere getirildi, gaz karışımındaki karbondioksit tutularak ayrıldı ve sıvı yakıt üretimine yönelik test çalışmaları başarıyla gerçekleştirildi.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/trijen_4_1.png

Manisa, Soma’da kurulan TRİJEN tesisinin tasarımı

TRİJEN projesi sayesinde kazanılan teknolojik bilgi kullanılarak ticari ölçekte kurulacak bir tesis ile ülkemizin ham petrol ithalatının %5-10’unun kendi kömür rezervlerimizden karşılanması mümkün olabilecek.

Bu proje sonucunda geliştirilen temiz kömür teknolojisi yerli kaynakların verimli ve çevre dostu olarak değerlendirilmesine ve düşük enerji içeriğine sahip linyitlerin değerinin artırılarak, etkin, verimli ve çevre dostu bir şekilde ekonomiye kazandırılmasına imkân sağlıyor. Bu sayede ülkemiz ulusal ve uluslararası ölçekte teknolojik yetkinlik ve rekabet gücü kazanabilecek. Ayrıca benzer özellikte linyitlere sahip başka ülkelere bu teknolojiyi satabilecek.

Yazarlar Hakkında:
Doç. Dr. Fehmi Akgün
Proje Yöneticisi, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Enstitüsü
Doç. Dr. Tahsin BAHAR
Başuzman Araştırmacı, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Enstitüsü
Konu
Yerli Teknolojiler

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Chandra, Yeni Tip Kozmik Nesneden Gelen Düzenli Sinyaller Tespit Etti

Haberler • 30-05-2025

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş