Menisküs Nedir? Neden Yırtılır?

monstArrr/iStockphoto.com

Menisküs, dizimizde bulunan özel bir kıkırdak dokusudur. Diz eklemi, uyluk kemiği (femur) ve kaval kemiği (tibia) arasında yer alır. Diz ekleminin iç ve dış taraflarında birer adet menisküs bulunur.

Çizer: Başak Taşkıran

Menisküs Neden Önemlidir?

C harfi şeklinde olan menisküs, kauçuk benzeri yapısıyla diz eklemine binen yükü dengeler. Bu sayede dizin korunmasını ve rahat hareket etmesini sağlar. Ayrıca diz eklemindeki kemikleri aşınma, yıpranma ve aşırı yüklenmeden koruyarak dizin sabit kalmasına yardımcı olur.

Menisküs Yırtılması Nedir?

Menisküs yırtılması, en yaygın diz yaralanmalarından biridir ve özellikle dizlerini aktif olarak kullanan sporcularda görülür. Ancak herkesin yaşayabileceği bir sorundur. Tüm vücut ağırlığı diz üzerindeyken ani bükülmeler, menisküs dokusunda yırtılmalara yol açabilir. Genç ve aktif bireylerde genellikle darbe veya burkulma sonucu meydana gelen yırtılmalar, ayağın yere sabit basması ve dizin bükülmüşken üst bacağın dönmesiyle oluşur. Bu tür durumlara ön çapraz bağ yırtıkları ve kıkırdak yaralanmaları da sıklıkla eşlik eder. Bazen parçalanmış kıkırdak dokusunun bir parçası ekleme sıkışarak dizin kilitlenmesine neden olabilir.

İleri yaşlarda görülen yırtılmalar ise genellikle menisküs dokusunun dejenerasyonu ile ilişkilidir. Yaş ilerledikçe diz eklemi kıkırdakları ve menisküsler zayıflar, bu da dokunun yırtılmaya daha yatkın hâle gelmesine yol açar. Örneğin basitçe sandalyeden kalkarken yaşanabilecek bir bükülme, yaşlanan bir menisküste yırtığa neden olabilir. Yaşlılarda bu tür durumların oluşması için genellikle ciddi bir travma yaşanması gerekmez; kendiliğinden veya basit hareketlerle bile menisküs yırtığı oluşabilir.

Çizer: Başak Taşkıran

Menisküs Yırtığı Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Menisküs yırtığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak en yaygın belirtiler arasında dizde ağrı, şişlik, sertlik, topallama, dizin sıkışması veya kilitlenmesi, diz eklemini tam olarak bükememe veya uzatamama sayılabilir. Yaralanma anında sıklıkla bir ‘patlama’ hissi yaşanır ve bu durum şiddetli ağrıya neden olabilir. Bununla birlikte menisküs yırtıklarının hemen belirti vermediği durumlar da söz konusudur. Çoğu kişi bilmeden yaralı dizle yürümeye ve bazı sporcular, menisküs yırtığına rağmen yarışmaya ya da oyuna devam edebilir. Dizdeki şişlik genellikle birkaç saat geçmeden gelişir ve sıvı birikimiyle birlikte ağrı, hareketi zorlaştırabilir. Bazı durumlarda ise şişlik fark edilmeyecek kadar hafif olabilir ve kişi, belirtiler ilerleyene kadar yaralanmanın farkına varmayabilir.

Menisküs Yırtığı Nasıl Tedavi Edilir?

İlk aşamada, dinlenme, buz uygulaması ve ilaç gibi konservatif tedavi yöntemleri, ağrıyı hafifletmek ve dokunun kendi kendine iyileşmesine zaman tanımak için tercih edilebilir. Bu tedavi yöntemleriyle yırtığın kendiliğinden iyileşmesi mümkündür ve bu süreç 6-8 hafta kadar sürebilir. Tedavi yöntemi, yırtığın tipi, derecesi ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. Yaşlanmaya bağlı dejenerasyon sonucu oluşan menisküs yırtıkları için genellikle ilaç, egzersiz ve enjeksiyon gibi yöntemler izlenir. Ancak dizde kilitlenme gibi mekanik semptomlar varsa cerrahi müdahale değerlendirilebilir. Genç bireylerde görülen travmatik menisküs yırtıkları ise çoğunlukla cerrahi tedavi gerektirir. Küçük yırtıklarda hasarlı doku çıkarılabilirken büyük yırtıklarda menisküs onarımı yapılması gerekebilir. Özellikle 40 yaş altındaki hastalarda cerrahi yöntemler menisküsün korunması açısından son derece etkili olabilir. Eskiden açık cerrahi yöntemler yaygın olarak kullanılırken günümüzde bu tür operasyonlar genellikle artroskopik cerrahi (kapalı yöntem) ile gerçekleştirilmektedir.

Menisküs yırtığı zamanında tedavi edilmezse yırtık menisküsün bir kısmı kopabilir ve diz eklemine sıkışarak ciddi hareket sorunlarına yol açabilir, dolayısıyla ameliyat gibi daha zorlu tedaviler gerekebilir.

Sözlük

Konservatif tedavi: Ameliyat gerektirmeyen tüm tedavi yöntemleri

Kaynaklar:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/torn-meniscus/symptoms-causes/syc-20354818
• https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases--conditions/meniscus-tears/
• https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/torn-meniscus
• Fox, A. J., Wanivenhaus, F., Burge, A. J., Warren, R. F., & Rodeo, S. A. (2015). The human meniscus: a review of anatomy, function, injury, and advances in treatment. Clinical Anatomy, 28(2), 269-287.
• Kelly, B. T., & Green, D. W. (2002). Discoid lateral meniscus in children. Current opinion in pediatrics, 14(1), 54-61.

Yazar Hakkında:

Gülnur Şener

Moleküler Biyolog