36 Milyar Güneş Kütlesinde Kara Delik Keşfedildi!

Blackdovfx/iStockphoto.com

Dünya’dan yaklaşık beş milyar ışık yılı uzaklıkta, Güneş’in 36 milyar katı kütleye sahip devasa bir kara delik keşfedildi. SDSS J1148+1930 adlı galaksinin merkezinde bulunan bu kara delik, bilinen en büyük kütleli kara delikler arasında yer alıyor ve “ultra kütleli” kategorisinde değerlendiriliyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A* kara deliği yalnızca 4,3 milyon Güneş kütlesinde. Yani bu fark, kozmik ölçekte bir dağ ile bir kum tanesi arasındaki fark kadar büyük.

Kütlesi iki bağımsız yöntemle ölçüldü

Araştırmacılar, kara deliğin kütlesini ölçmek için kütle çekimsel merceklenme ile yıldız kinematiği yöntemlerini bir arada kullandı.

Kütle çekimsel merceklenme: SDSS J1148+1930, arkasındaki başka bir galaksinin ışığını güçlü bir şekilde bükerek gökyüzünde “Cosmic Horseshoe” olarak bilinen parlak at nalı şeklini oluşturuyor. Bu ışık bükülmesinin büyüklüğü, kara deliğin ne kadar güçlü bir kütle çekimine sahip olduğunu gösteriyor.

Yıldız kinematiği: Bilim insanları, galaksinin merkezine yakın yıldızların ne kadar hızlı hareket ettiğini ölçtü. Bu yıldızların olağanüstü yüksek hızlarda hareket etmesi, merkezde devasa bir kütlenin yani bu dev kara deliğin bulunduğunu gösterdi.

İlginç olan, bu kara deliğin şu an aktif olarak madde yutmuyor olması. Bu nedenle tipik kuasarlar gibi parlak ışık yaymıyor. Dolayısıyla varlığı, yalnızca galaksinin ışığı bükme gücü ve yıldız hareketleri sayesinde tespit edilebildi.

SDSS J1148+1930'un bir zamanlar bir galaksi kümesi olduğu, zamanla tüm üyelerinin birleşerek tek bir dev galaksiye dönüştüğü düşünülüyor.  Bu süreçte merkezlerdeki kara delikler birleşerek bugünkü bu dev kara deliği oluşturmuş olabilir. Yeni bulgular, kara deliklerin nasıl bu kadar kısa sürede büyüyebildiğine dair önemli ipuçları sunuyor.

Bilim insanları, James Webb Uzay Teleskobu gibi gelişmiş gözlemevleriyle bu kozmik devi daha detaylı inceleyerek kara deliklerin ulaşabileceği en büyük boyutları anlamaya çalışacak.

Kaynaklar:

• https://www.sciencealert.com/36-billion-suns-record-black-hole-discovery-could-be-as-big-as-they-get
• https://www.space.com/astronomy/black-holes/the-biggest-black-hole-ever-seen-scientists-find-one-with-mass-of-36-billion-suns
• https://ras.ac.uk/news-and-press/research-highlights/most-massive-black-hole-ever-discovered-detected