5.000 Yıllık Kafatasında Veba İzleri

Vebadan öldüğü düşünülen adamın kafatası. Görsel: Dominik Göldner.

Kara Ölüm olarak anılan, insanlık tarihinin bilinen en büyük salgını 1346-1353 yılları arasında yaşanmıştı. Avrasya ve Kuzey Afrika’yı etkileyen veba salgını sırasında 75-200 milyon insanın hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

Yakın zamanlarda Letonya’da keşfedilen bir kafatasında Kara Ölüm’e sebep olan veba bakterilerinin 5.000 yıl önceki nesline rastlandı.

Bilimsel çalışmalar veba bakterisine rastlanan kafatasının 20’li yaşlarda ölmüş bir erkeğe ait olduğunu gösteriyor. Kafatasındaki bakteri miktarının çokluğu ise adamın vebaya yenik düşerek hayatını kaybettiğini gösteriyor.

Veba bakterilerinin keşfedildiği kafatası ile aynı mezarda başka insanlara ait kemikler de bulunmuş. Ancak diğer kemiklerde veba bakterilerine rastlanamamış. Bu durum o dönemki veba bakterilerinin bulaşıcılığının 1300’lerde Kara Ölüm’e sebep olan veba bakterilerine kıyasla çok daha az olduğu şeklinde yorumlanıyor.

Keşfe imza atan araştırma ekininin lideri Prof. Dr. Ben Krause-Kyora, bakterinin o sıralar henüz pireler tarafından taşınmasını sağlayacak mutasyona uğramadığını ve bu durumun vebanın yayılmasını zorlaştırdığını belirtiyor. Tahminlere göre o dönemde veba insandan insana bulaşmıyor, sadece hayvanlardan insanlara geçiyordu. Krause-Kyora, kafatasının bulunduğu bölgede çok miktarda kunduz yaşadığını, adamın da bir kunduz tarafından ısırılarak bakteriyi kapmış olabileceğini söylüyor.

Konu ile ilgili detaylı bilgiye Dr. Julian Susat ve arkadaşlarının Cell Reports’ta yayımladıkları makaleden ulaşabilirsiniz.