Ağaçlar Dünyasının En Sıra Dışı Üyeleri

Yeryüzünde sıra dışı özelliklere sahip birçok ağaç var. Örneğin bazı türlerinin yüksekliği yüz metreden fazla olan ağaçlar, dünyanın en uzun canlıları olarak kabul ediliyor. Ağaçlar aynı zamanda en uzun yaşayan canlı türlerinden biri. Ekosistemimiz için hayati öneme sahip olan ağaçlar kuş, mantar böcek gibi farklı canlılara ev sahipliği yapıyor. Ağaçlardan elde edilen kimyasal maddeler sağlık alanında ilaç etken maddesi olarak kullanılıyor. Örneğin yağmur ormanları dünyanın en büyük ecza deposu olarak kabul ediliyor.

Gelin, ağaçlar dünyasının sıra dışı üyelerinden bazılarını yakından tanıyalım.

Dünyanın En Uzun Canlısı Hyperion

Dünyanın en uzun ağacı olan Hyperion’un yüksekliği 115,7 metre. Yani 35 katlı bir binadan ya da New York’taki Özgürlük Heykeli’nden daha yüksek. 

Kaliforniya Sekoya Ulusal Parkı’nda bulunan Hyperion, servigiller ailesinin sahil sekoyası türünden bir ağaç. Tohumları bir domatesten daha büyük olmayan bu ağaçların yükseklikleri büyüdüklerinde 100 metreyi aşabiliyor. Ancak nasıl bu kadar büyüdüklerinin sırrı tam olarak aydınlatılabilmiş değil.

Bir ağacın ulaşabileceği yüksekliği belirleyen temel etken, kökler tarafından topraktan alınan suyun yapraklara ulaşmasının, ağacın uzunluğu arttıkça zorlaşması. Dünyanın en uzun ağaçlarının yetiştiği Kuzey Kaliforniya’nın kıyı kesimleri özellikle yaz aylarında bir sis tabakasıyla kaplı oluyor. Araştırmalar sekoyaların yapraklarının nem oranı yüksek havadan su soğurabildiğini gösteriyor. Ayrıca bu ağaçların tepe kısmına yakın yapraklar, alt kısımlardaki yapraklara göre daha fazla su tutabiliyor.

Gökkuşağı Okaliptüs

Üzerinde mordan pembeye, sarıdan yeşile, turuncudan kırmızıya farklı renkleri taşıyan bu ağaç, bilimsel ismi Eucalyptus deglupta olan bir gökkuşağı okaliptüs. Sadece Kuzey Yarım Küre’de doğal yollarla yetişen bu ağaç türü, nem oranı yüksek bölgelerde görülüyor. Birçok ağaç türünden farklı olarak gökkuşağı okaliptüs ağaçlarının ince kabukları zamanla kalınlaşmak yerine soyuluyor. Turuncu-kahverengi tonlardaki pürüzsüz yüzeyi soyulduğunda, alttaki parlak yeşil renkli kabuk katmanı ortaya çıkıyor. Bu katmanın rengi havanın etkisiyle zamanla mora, maviye, turuncuya, kırmızıya ve sarıya dönüşüyor.

Ejderha Kanı Ağacı

Bir ağaçtan çok dev bir şemsiyeye benzeyen Dracaena cinnabari, bilinen adıyla ejderha kanı ağacı, ilginç ismini koyu kırmızı renkteki reçinesinden alıyor. Ejderha kanı ağacının reçinesinin geçmişte ilaç ve boya olarak kullanıldığı biliniyor.

Günümüzde genellikle Hint Okyanusu’ndaki Sokotra Adası’nda yetişen ejderha kanı ağaçlarının büyük kısmı hayli yaşlı. Yavaş büyüyen ve çoğalan bu ağaçların soylarının doğada tükenme riski yüksek.

Dünyanın En Uzun Yaşayan Bitkisi Bir Ağaç

ABD’nin güneybatısında, Nevada ve Kaliforniya eyaletleri arasındaki bölgenin yüksek kesimlerinde keşfedilen bir Pinus longaeva, dünyanın en yaşlı ağacı unvanına sahip. Hâlen yaşayan bu ağacın 5070 yaşında olduğu tahmin ediliyor. Bir çam türü olan dünyanın en yaşlı ağacına ait örnekler 1950’li yılların sonlarında Edmund Schulman tarafından alınmasına rağmen, örneklerin tarihlendirilmesi 2012 yılında Tom Harlan tarafından yapıldı.

Su Depolama Uzmanı Baobablar

Afrika kıtasının güneydoğusunda, Hint Okyanusu’nda bulunan Madagaskar Adası’na özgü bu ilginç ağaçlar Adansonia grandidieri olarak isimlendiriliyor.

Baobab ağaçlarının dokuz farklı türü var. Bu türlerden altısı ise sadece Madagaskar’da yetişiyor. Baobab ağaçlarının en büyüklerinin yüksekliği 25 metreye, gövdelerinin kalınlığı ise 3 metreye ulaşabiliyor. Kalın gövdelerinde depoladıkları su sayesinde büyük baobablar şiddetli kuraklık dönemlerini zarar görmeden geçirebiliyor.

Kökleri Havada Bir Ağaç: Banyan Ağacı

Banyan ağacı, dallarından aşağı doğru sarkan kökleri ile kolayca ayırt edilebilir. Dutgiller (Moraceae) ailesinin bir üyesi olan banyan ağaçları tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişir. Bu ağaçların dallarından kökler filizlenebilir. Dallardan aşağı doğru büyüyen bu kökler toprağa temas ettiğinde gövdeye dönüşür.

Banyan ağaçlarının yüksekliği 30 metreye ulaşabilir. Yanlara doğru ise çok geniş bir alan kaplayabilirler. Örneğin Hindistan’da bulunan Thimmamma Marrimanuu isimli banyan ağacı, dünyadaki bilinen tepe tacı genişliği (ağaçların dallarının toprağı örtme derecesi) en yüksek ağaç. Thimmamma Marrimanuu’nun tepe tacı genişliği yaklaşık 2 hektar yani 20.000 metrekare.

Kaynaklar:

• Shenkin, A. ve ark., “The World's Tallest Tropical Tree in Three Dimension”, Frontiers in Forests and Global Change, Cilt 2, Makale no: 32, 2019.
• Chapotin, S. M., Razanameharizaka, J. H., Holbrook, N. M., ·“Baobab trees (Adansonia) in Madagascar use stored water to flush new leaves but not to support stomatal opening before the rainy season”, New Phytologist, Cilt 169, Sayı 3, s. 549-559, 2006.
• https://www.smithsonianmag.com/travel/biggest-tree-canopy-planet-stretches-across-five-acres-180962470/
• https://www.nature.com/scitable/blog/student-voices/the_colorful_life_of_the/
• https://af630512.wordpress.com