Basit Makineleri Bir Araya Getirerek Vinç Tasarlayalım

Bilmekte Fayda Var!

Basit Makine Nedir?

Basit makineler, çok az parçadan oluşan ve genellikle tek bir kuvvetin kullanıldığı araçlardır. Ancak günlük hayatta sadece basit makinelerden yararlanmayız.

Bileşik Makine Nedir?

Basit makinelerin bir araya getirilmesiyle oluşan makinelere bileşik makineler diyoruz.

Bileşik Makine Örnekleri

Birer bileşik makine olan makas iki kama ve iki kaldıraçtan; el arabası ise bir eğik düzlem, bir kaldıraç, bir de tekerlekten oluşur.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde çıkrık, kaldıraç, sabit ve hareketli makaradan oluşan bir bileşik makine olan vinç düzeneği tasarlıyoruz

Nelere İhtiyacımız Var?

• 1 adet 9 cm x 17 cm boyutlarında duralit
• 1 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 7 cm boyutlarında tahta
• 1 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 22 cm boyutlarında tahta
• 1 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 35 cm boyutlarında tahta
• 1 adet 1 cm x 1 cm x 1,5 cm boyutlarında tahta
• 2 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 7 cm boyutlarında tahta (Uçları 45^o kesilmiş olmalı.)
• 6 adet 1,5 cm x 1,5 cm x 4,5 cm boyutlarında tahta (yük oluşturmak için)
• 3 adet 3 cm çapında plastik makara
• 1 adet tahta çubuk (dondurma çubuğu ya da tahta dil basacağı)
• 1 adet 20 cm uzunluğunda plastik kablo bağı (plastik kelepçe)
• 2 adet 2 cm uzunluğunda metal mil
• 2 adet 3 cm uzunluğunda vida
• 3 adet 2 cm uzunluğunda vida
• 1 adet 1 cm uzunluğunda vida
• 2 adet 1,5 cm uzunluğunda çengelli vida
• 1 adet “S” şeklinde metal kanca
• 2 adet raptiye
• 2 adet metal pul
• 1 adet 2 cm uzunluğunda plastik kol
• 70 cm uzunluğunda ip
• Tutkal
• Çift taraflı bant
• Cetvel
• Tornavida
• Makas
• Maket bıçağı

Uyarı:

Kesici ve delici aletleri kullanırken dikkatli olalım.

Ne Yapıyoruz?

. Önce, düzeneğimizde kaldıraç olarak kullanacağımız vinç kolunu oluşturalım.

 

. 1,5 cm x 1,5 cm x 7 cm boyutlarındaki tahtanın ucunda makas ve tornavidayı (varsa matkabı) kullanarak plastik kablo bağının geçebileceği yaklaşık 0,6 cm çapında bir delik açalım.

 

. 1,5 cm x 1,5 cm x 35 cm boyutlarındaki tahta ile 1,5 cm x 1,5 cm x 7 cm boyutlarındaki tahtayı 3 cm uzunluğundaki vidayı ve tornavidayı kullanarak büyük tahtanın yaklaşık 7 cm iç kısımda birleştirelim.

 

. Plastik kablo bağını 1,5 cm x 1,5 cm x 7 cm boyutlarındaki tahtada açtığımız delikten geçirelim. Uçlarını raptiye ile 1,5 cm x 1,5 cm x 35 cm boyutlarındaki tahtaya tutturalım.

 

2. Şimdi, düzeneğimizde kaldıracın destek kısmını ve vincin ayak kısmını  oluşturarak bağlantılarını yapalım.

 

. Vinç kolunun yaklaşık 10 cm iç kısmında makas ve tornavidayı (varsa matkabı) kullanarak 3 cm uzunluğundaki vidanın rahatça dönebileceği bir delik açalım.

 

. Vincin kolu ile 1,5 cm x 1,5 cm x 22 cm boyutlarındaki tahtadan oluşturacağımız ayak kısmını birleştirirken görseldeki gibi 3 cm uzunluğundaki vida ile tahtaların arasına metal pulları koyalım. Bu işlemi yaparken vinç kolunun rahatça hareket edebilmesine dikkat edelim.

 

3. Plastik kolu 1 cm uzunluğundaki vida ile plastik makaraya tutturalım. 2 cm uzunluğundaki metal mili de plastik kola yerleştirelim. Böylece basit makinelerden bir çıkrık oluşturduk.

 

4. Oluşturduğumuz çıkrığı 2 cm uzunluğundaki vida ile vinç koluna bağlayalım. Aynı şekilde çengelli vida ve plastik makarayı 2 cm uzunluğundaki vida ile görseldeki gibi vinç kolunun diğer tarafına monte edelim. Plastik makara ve çıkrığın rahatça dönmesini sağlayalım.

 

5. Bu adımda vincin ayağının, taban kısmının ve destek kısımlarının bağlantılarını yapacağız.

 

. Vincin ayağını 2 cm uzunluğundaki vidayı kullanarak 9 cm x 17 cm boyutlarındaki duralitin ortasına monte edelim.

 

. Şimdi 1,5 cm x 1,5 cm x 7 cm boyutlarındaki, uçları 45^o kesilmiş iki tahtayı çift taraflı bant ile vincin ayağı ile taban kısmının arasına sabitleyelim.

 

6. Bu adımda düzeneğimizin yükünün bağlanacağı hareketli makara bölümünü oluşturacağız.

 

. Tahta çubuğun uçlarından 5 cm uzunluğunda iki parça keselim, makas ve tornavidayı (varsa matkabı) kullanarak parçaların üzerinde metal milin geçeceği birer delik açalım.

 

. Tahta çubukların arasına plastik makarayı yerleştirelim. Metal mili tahta çubuklardaki ve plastik makaradaki deliklerden geçirerek tutkalla birbirlerine sabitleyelim. Bu işlemi yaparken makaranın rahatça hareket etmesini sağlayalım. Aynı şekilde 1 cm x 1 cm x 1,5 cm boyutlarındaki tahtayı, tahta çubukların arasına görseldeki gibi tutkalla sabitleyelim. 1,5 cm uzunluğundaki çengelli vidayı ise tahtaya monte edelim.

 

7. 1,5 cm x 1,5 cm x 4,5 cm boyutlarındaki tahtalardan bir yük hazırlayalım ve yükü görseldeki gibi “S” şeklindeki kancaya bağlayalım.

 

8. İp kullanarak çıkrık, sabit makara ve hareketli makara arasındaki bağlantıları yapalım.

Düzeneğimiz artık çalışmaya hazır.

 

 

Ne OIdu?

Kaldıraç, çıkrık, sabit makara ve hareketli makara gibi birden fazla basit makineyi bir araya getirerek bir bileşik makine hazırladık.

Düzeneğimizdeki çıkrığın kolunu döndürdüğümüzde uyguladığımız kuvvet ip vasıtası ile vinç kolunun ucundaki sabit makaraya, oradan da yükün bağlı olduğu hareketli makaraya iletilir. Böylece yükü istediğimiz yüksekliğe çıkarabiliriz. Ayrıca düzeneğimizle yükü yatay olarak da bir noktadan başka bir noktaya taşıyabiliriz.

Sonuç olarak vinçte bulunan birden fazla basit makine sayesinde çok ağır cisimleri daha az kuvvetle kaldırabilir, indirebilir ve yatay olarak taşıyabiliriz.

 

Kaynak:

• Komisyon, 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, 2012.