Ekinoks Nedir?
Ekinoks olayı yılda iki kez gerçekleşir. İlkbahar ekinoksu (ilkbahar ılımı olarak da isimlendirilir) Kuzey Yarımküre’de ilkbaharın, sonbahar ekinoksu (sonbahar ılımı olarak da isimlendirilir) ise sonbaharın ilk günü olarak kabul edilir.
Ekinoks kelimesinin kökeni Latince aequinoctium (aequi- “eşit” ve -noct “gece”) kelimesine dayanır ve ekinoks dünya genelinde gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu gün olarak bilinir. Ekinoks aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği anda gerçekleşen bir olaydır. Güneş bu anda Kuzey Yarımküre’yi ve Güney Yarımküre’yi eşit miktarda aydınlatır.
Aydınlanma çemberi, Güneş’in Dünya’yı aydınlattığı bölge ile karanlıkta kalan bölge arasındaki hatta verilen isimdir. Aşağıdaki videoda yıl boyunca Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında aydınlık çemberinin hareketindeki değişim görülüyor.
EUMETSAT - Bu görüntüler Meteosat-9 uydusu tarafından 19 Eylül 2010 ile 19 Eylül 2011 arasında, uydunun bulunduğu yer sabit yörüngeden çekildi.
Videoda 23 Eylül 2010’da gerçekleşen sonbahar ekinoksunda ve 20 Mart 2011’de gerçekleşen ilkbahar ekinoksunda aydınlanma çemberinin tam olarak kutuplardan geçtiği ve bu tarihte güneş ışınlarının Ekvator’a dik açıyla geldiği, 21 Aralık 2010’da gerçekleşen kış gündönümünde güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi’ne, 21 Haziran 2011’de gerçekleşen yaz gündönümünde ise Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla geldiği görülüyor (ekinoks ve gündönümü tarihleri Greenwich saatine göre verilmiştir).
Dünya’nın dönme ekseni, yörünge düzlemine dik değildir. Bu nedenle Dünya’nın Ekvator düzlemi ile yörünge düzlemi çakışmaz, aralarında 23,5 derecelik bir açı vardır. Eğer Dünya eksen eğikliğine sahip olmasaydı güneş ışınları yıl boyu Ekvator’a dik açıyla ulaşırdı.
Eksen eğikliğinden dolayı güneş ışınlarının Dünya üzerindeki bir noktaya geliş açısı yıl boyunca değişir. Dünya’da farklı mevsimlerin görülmesinin nedeni bu durumdur.
Kaynaklar:
