Göz Bebeklerimiz Neden Büyür?

Kaza ya da yaşamı tehlikeye sokan bir olay sonrası ilk yardım uygulamalarında da göze ışık tutularak hastanın durumu kontrol edilir. Göz bebeklerinin büyüklüğü iç kanamaya işaret ederken, göz bebeklerinin ışığa tepki vermemesi beyin korteksinin çalışmadığının göstergesidir. Nabız durduğu halde göz bebeklerinin küçülmesi ise beyne oksijen iletiminin kısa bir süre önce kesildiğini, dolayısıyla hastayı kalp masajı ile hayata döndürmenin mümkün olduğunu gösterir. Ancak göz bebeklerinin büyüyüp küçülmesinin tek nedeni ışık değildir.

Heyecanlandığımızda, bir meseleye ya da bir nesneye odaklandığımızda göz bebeklerimiz büyür. Göz bebeklerinin büyümesine yol açan diğer durumlar da temelde heyecan ve odaklanmadan kaynaklıdır. Örneğin sevdiğimiz ya da âşık olduğumuz birine bakarken de göz bebeklerimiz büyür. Diğer yandan nefret ettiğimiz birine bakarken de göz bebeklerimiz aynı şekilde tepki verir. Konu ile ilgili yapılan çalışmalarda deneklere ilgi çekici resimler gösterildiğinde göz bebeklerinin büyüdüğü görülmüştür. Bu deneylerin ilginç bir sonucu da kadınların göz bebeklerinin erkeklere oranla daha fazla büyümesi. Bu durum, kadınların duyguları daha yoğun yaşadığının ve dikkatlerini bir noktada toplamak için daha fazla enerji harcadığının göstergesi olabilir.

Büyük göz bebeklerinin kişiyi daha çekici gösterdiği de bir araştırmaya konu oldu. 1965’te psikiyatr Dr. Eckhardt Hess bir grup erkek deneğe bir faktör hariç birbirinin aynı olan kadın portre fotoğrafları gösterdi. Deneydeki değişken, kadınların göz bebeklerinin büyüklüğüydü. Denekler kendilerine gösterilen iki fotoğrafın tıpatıp aynı olduğunu belirtmelerine rağmen, hangisinin daha çekici olduğu özellikle sorulduğunda göz bebekleri büyük olan kadının fotoğrafını seçiyorlardı. Yukarıda sözü edilen çalışma ile büyük göz bebeklerinin insanı daha çekici gösterdiği araştırmanın sonuçları birlikte değerlendirilirse, karşınızda size ilgiyle baktığı için göz bebekleri büyüyen birinden etkilenmeniz olası görünüyor.

Yeniden Dr. Hess’in çalışmasına dönecek olursak, büyük göz bebeklerinin kişiyi daha çekici kıldığı bilimsel olarak tespit edilmeden uzun zaman önce, Orta Çağ’da kadınlar belladona (güzelavrat otu) kullanarak göz bebeklerinin büyük görünmesini sağlıyordu. Bitkinin, göz bebeklerinin büyümesine neden olan atropin etken maddesinin yanı sıra görmeyi olumsuz etkileyen toksin maddeleri de içermesi bu alışkanlığın zamanla terk edilmesine yol açmış olabilir.