Kâğıt Bardaklar Gerçekten Kâğıttan mı Yapılıyor?

Sıcak içecekler için de kullanılan kâğıt bardaklar birçoğumuz için günlük hayatın bir parçası. Birçoğumuz da onları güvenle tercih ediyor çünkü kâğıdın çevreye zararsız olduğunu düşünüyor. Ancak gerçek zannedildiği kadar basit olmayabilir. Tamamen kâğıttan yapıldığı varsayılan bu bardakların başka bileşenleri de olabilir mi?

Dünyada plastik üretimi her geçen gün artıyor.  Ne var ki plastik atıkları kontrol etmek ve bunların çevreye yayılmasını engellemek için gösterilen çabalar yeterli değil. Plastik atıklar son dönemde büyük bir endişe kaynağı hâline geldi çünkü artık tüm ekosistemler bunlarla kirleniyor.

Özellikle tek kullanımlık plastik ambalajlar, yemek paketlemede kullanılan plastik malzemeler ve servis kapları, çevreye zarar veriyor. Kullanılan plastik malzemeler sadece doğayı kirletmekle kalmıyor, aynı zamanda insanların ve diğer canlıların sağlığını da tehdit ediyor. Bu nedenle, plastik kapların yerine daha çevre dostu, insanların ve diğer canlıların sağlığına daha uygun olan kâğıt ürünlerin kullanılması öneriliyor.

Bir ürünün ham madde temininden atık yönetimine kadar tüm aşamalardaki çevresel etkilerinin incelendiği yaşam döngüsü analizleri, kâğıt bardakların çevresel etkiler açısından daha sağlıklı alternatiflerine kıyasla net bir üstünlük sağlamadığını gösteriyor.

Kâğıt bardaklar genellikle çevre dostu kabul edilir ancak birçoğu, aslında sıvının sızmasını önlemek için genellikle plastikten (polietilen) üretilen bir hidrofobik film tabakasıyla kaplanır. Bu katman, bardağın biyolojik olarak parçalanabilme özelliğini azaltır. Benzer şekilde köpük bardaklar genellikle polistiren adlı bir polimerden üretilir. Polistiren, sıcaklığa ve basınca dayanıklı hafif bir malzemedir ve tek kullanımlık ürünlerde yaygın olarak kullanılır.

Deneyin Günlük Hayattaki Önemi Nedir?

Polistiren ve polietilen hafif ve dayanıklı malzemeler olsa da çevre dostu değildir ve geri dönüşümleri zordur. Bu nedenle günlük hayatta kâğıt veya köpük bardak kullanırken plastik film tabakası veya polistiren malzemelerin çevresel etkilerini göz önünde bulundurmak önemlidir. Çevre dostu alternatiflerin tercih edilmesi, plastik atıkların azaltılmasına ve doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunabilir. Bu bilgi daha bilinçli seçimler yaparak çevre üzerindeki olumsuz etkileri azaltmamızı mümkün kılar.

Nelere İhtiyacımız Var?

• Kâğıt bardak
• Köpük bardak
• Aseton
• Kap

Ne Yapıyoruz?

• Kâğıt bardağı bir kaba yerleştirelim.
• Asetonu kâğıt bardağın içine dökelim. Birkaç saat bekleyelim.
• Başka bir kaba köpük bardak koyalım.
• Asetonu köpük bardağın içine dökelim.

Ne Oldu?

Kâğıt bardağa döktüğümüz aseton, kâğıt bardağın iç yüzeyindeki polietileni çözer. Bu durumda kâğıt bardağın kâğıt kısmı açıkta kalır. Bardağa bu hâliyle su eklediğimizde kâğıt ıslanarak yumuşar ve yırtılır. Strafor yani köpük bardak polistirenden yapılmıştır. Polistiren asetonda çözündüğünde köpükteki hava açığa çıkar. Bu, büyük miktarda malzemeyi küçük hacimli bir sıvı içinde çözüyormuşsunuz gibi bir etkiye yol açar.

Her iki polietilen türü de asitlere, kostik alkali sıvılara ve inorganik çözücülere karşı çok dirençlidir ve çözünmezler. Polietilen içerikli kaplar bu nedenle laboratuvarlarda asit ve bazların depolanması için kullanışlıdır. Polietileni ancak benzen ve aseton gibi bazı organik çözücüler çözebilir.

Düşünelim!

Kâğıt bardaklar ve köpük bardakların alternatifi olarak ne kullanabiliriz?

Kaynaklar:

• Almroth, B. C., Carle, A., Blanchard, M., Molinari, F., & Bour, A. (2023). Single-use take-away cups of paper are as toxic to aquatic midge larvae as plastic cups. Environmental Pollution, 330, 121836.
• Mitchell, J., Vandeperre, L., Dvorak, R., Kosior, E., Tarverdi, K., & Cheeseman, C. (2014). Recycling disposable cups into paper plastic composites. Waste Management, 34(11), 2113-2119.
• https://edu.rsc.org/experiments/dissolving-polystyrene-in-acetone/1721.article
• https://sciencing.com/dissolve-polyethylene-8660947.html

Yazar Hakkında:

Dr. Sevda Seçer Esmer

İzmir Arkas Bilim ve Sanat Merkezi Fen Bilimleri Öğretmeni