Kuiper Kuşağı’nda Uydu Keşfedildi
Kuiper Kuşağı’ndaki cüce gezegen Quaoar’ın yeni bir uydusu daha keşfedildi. Richard Nolthenius ve arkadaşları tarafından yapılan keşifle ilgili makale Research Notes of AAS’de yayımlandı.
NASA / ESA / G. BACON / STSCI / SCIENCE PHOTO LIBRARY
Quaoar cüce gezegeni, Neptün’ün yörüngesinin ardında yer alan Kuiper Kuşağı’nda bulunur. Çapı 550 kilometre kadar olan gök cisminin Güneş’in etrafında bir tur atması yaklaşık 286 yıl sürer.
Daha önceleri Quaoar’ın bir uydusunun olduğu biliniyordu. Weywot adı verilen uydu, gezegene yaklaşık 15.000 kilometre mesafedeki bir yörüngede dolanıyor. Ayrıca 2023 yılında Quaoar’ın etrafında iki halka olduğu da keşfedilmişti.
Quaoar, yapısı bakımından ilginç bulunuyor. Sıradan bir gezegenin halkaları Roche sınırı olarak adlandırılan bir sınırın iç kısmında, uydularıysa dış kısmında yer alır. Quaoar’ın halkaları ise bir gezegenin çekiminin etrafında dolanan ufak cisimleri parçalara ayıracağı sınırı tanımlayan Roche sınırının dışındaki bölgede bulunuyor.
Gök bilimciler yakın zamanlarda Quaoar’ın yeni bir uydusunu daha keşfetti. Haziran 2025’te Monterey Institute for Research in Astronomy’nin (MIRA) teleskopları ile yapılan gözlemler sırasında araştırmacılar, gezegenin QR1 olarak adlandırılan halkasını incelemeyi planlıyordu. Beklenen, QR1 halkasının arka plandaki yıldız ışığını bir miktar azaltmasıydı. Ancak araştırmacılar bilinmeyen bir nesnenin yıldız ışığını 1,23 saniye boyunca tamamen engellediğini fark etti. Bu durumun nedeni; gezegenin etrafında dolanan bir uydu ya da daha önceleri bilinmeyen, yoğunluğu yüksek bir halka olabilir. Ancak geçmişte James Webb Uzay Teleskobu (JWUT) ile yapılan çalışmalar sırasında, gözlemin yapıldığı bölgede üçüncü bir halkaya rastlanmamıştı. Bu yüzden arka plandaki yıldız ışığını engelleyen nesnenin büyük olasılıkla daha önceleri bilinmeyen bir uydu olduğu düşünülüyor. Bu çıkarımın doğru olup olmadığı, gelecekte JWUT ile yapılacak yeni gözlemlerle anlaşılacak. Quaoar’nın sıra dışı yapısının incelenmesi, gezegenlerin uydularını ve halkalarının oluşum sürecinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunacak.
Sözlük:
Roche sınırı: Bir gök cisminin kendinden daha büyük bir başka gök cismine, yerçekimi gücünün neden olduğu gel-git etkisi altında parçalanmadan yaklaşabileceği en kısa mesafe ölçüsüdür.
Kaynak:
