logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Çivi Kullanılmadan Yapılan Bir Köprü mü? Cambridge Matematik Köprüsü

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Uzayı ve Yıldızları Neden Araştırıyoruz?

Dijital Obez miyim? Dijital Araçların Aşırı Kullanımı Yaşam Memnuniyetimizi Azaltıyor!

Tek Sağlık Nedir?

Geri Dönüştürülmüş Plastik Gerçekten Çevre Dostu mu?

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Sıfırın Altında Bilim: Antarktika ve Arktik Maceraları

Kadınlar Erkelerden Daha Fazla Uykuya mı İhtiyaç Duyuyor?


Modern Tıbbın Geleneksel Aletleri

Dr. Tuba Sarıgül
31/07/2019

936 ile 1013 yılları arasında Endülüs’te yaşayan Ebü’l Kasım Halef bin Abbas Zehrâvî isimli müslüman bilgin, Et-Tasrif isimli tıp ansiklopedisinin cerrahiye ayırdığı bölümlerde 200’den fazla cerrahi aleti resimli olarak açıklamıştı.

Modern Tıbbın Geleneksel Aletleri

2019 yılı Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı ilan edildi. Bilim Genç olarak, 2019 yılı boyunca Prof. Dr. Fuat Sezgin’in İslam bilim ve teknoloji tarihine katkılarını farklı yazılarla ele alacağız. Prof. Dr. Fuat Sezgin anısına hazırladığımız diğer yazılara ulaşmak için tıklayın.

936 ile 1013 yılları arasında Endülüs’te yaşayan Ebü’l Kasım Halef bin Abbas Zehrâvî isimli Müslüman bilgin, Et-Tasrif isimli tıp ansiklopedisinin üç bölümünü cerrahi aletlere ayırmıştı. Prof. Dr. Fuat Sezgin, İslam Uygarlığında Mimari, Geometri, Fizik, Kimya kitabında, Zehrâvî’nin cerrahiye ayırdığı bölümlerde 200’den fazla cerrahi aleti resimli olarak açıkladığını belirtiyor. Zehrâvî’nin kitabı yazıldıktan yaklaşık 200 yıl sonra Latinceye çevrildi ve Avrupa’da uzun yıllar kaynak olarak kullanıldı.

Zehrâvi, Et-Tasrif kitabında farklı hastalıkların tedavisinde kullanılan cerrahi yöntem ve aletleri ayrıntılı olarak açıklamıştı. Böylece uygulamaya dayalı hekimliğin temellerini oluşturmuştu.

Zehrâvî tarafından ilk defa kullanılan tıp uygulamalarından biri açık yaraların dikişle kapatılması yöntemiydi. Bu yöntem günümüzde neredeyse bütün ameliyatlarda kullanılmaya devam ediliyor. Zehrâvî bu yöntemi, Avrupa’da dikiş yöntemini uygulayan ilk kişi olarak kabul edilen Fransız doktor Ambroise Pare’den beş asır önce kullanmıştı. 1001 İcat: Dünyamızda İslam Mirası kitabında, Zehrâvî’nin hayvan bağırsağını ameliyatlarda dikiş ipi olarak kullandığı belirtiliyor. Ayrıca açık yaralarda kanamayı durdurmak için pamuğu ilk kez kullanan da Zehrâvî’ydi.

Zehrâvî diş tedavisine yönelik yöntemler ve aletler de geliştirmişti. Örneğin eksik dişlerin yerine hayvan kemiklerinden yapılan yapay dişler kullanmıştı. Ayrıca altın ya da gümüş teller kullanarak sallanan dişleri sağlam dişlere bağlamıştı. Prof. Dr. Fuat Sezgin, İslam Uygarlığında Mimari, Geometri, Fizik, Kimya kitabında, Zehrâvî’nin kullandığı dişçilik aletlerinin modellerinin fotoğraflarına yer veriyor. Aşağıda çizimleri yer alan aletlerden bazılarının bugün diş hekimlerinin kullandığı aletlere benzerliği dikkat çekiyor.

data-cke-saved-src=https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/sites/default/files/dis_tedavisinde_kullanilan_aletlerin_cizimleri.jpg

Et-Tasrif kitabında yer alan ve diş taşı tedavisinde kullanılan aletlere ait çizimler

Zehrâvî kulak-burun-boğaz hastalıklarının tedavisi için de çeşitli yöntemler geliştirmişti. Örneğin bademcik ameliyatlarında dili aşağıda tutan bir pens kullanarak şişen bademciği bir kancayla çekip neşter benzeri bir alet kullanarak çıkarıyordu.

class=attr__format__media_original

Prof. Dr. Fuat Sezgin’in İslam Uygarlığında Mimari, Geometri, Fizik, Kimya kitabında, Zehrâvî’nin bademcik ameliyatlarında kullanılan pens (solda) ve bademcikleri çıkarmakta kullanılan neşter (sağda) çizimlerine göre yapılan modellerin fotoğraflarına yer veriliyor.

Zehrâvî, kemik kırıklarının ve eklem yüzeylerinin ayrılması sonucu oluşan çıkıkların yerleştirilmesinde, idrar yolu ve kesesindeki taşların kırılması ve çıkarılmasında, ortopedi ameliyatlarında ve genel cerrahi operasyonlarında kullanılan farklı yöntemler ve aletler geliştirmişti. Yani günümüzden bin yıldan fazla zaman önce, hastaların hastanelerde o dönemin koşullarına uygun tedavi yöntemleri uygulanarak iyileştirilmesi için çalışmalar yapılıyordu.

İslam dünyasında Zehrâvî’den başka tıp alanında çığır açan çalışmalar yapmış bilginler de var. 11. yüzyılda yaşayan İbn Sînâ bu bilginlerden biri.

Kaynaklar:

  • Sezgin, F., İslam Uygarlığında Mimari, Geometri, Fizik, Kimya (Saateler, Optik, Mineraller, Savaş Tekniği, Antik Objeler), Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2018.
  • 1001 İcat: Dünyamızda İslam Mirası, Ed. Salim T S Al-Hassani, Foundation of Science Tecnology and Civilisation, 2010.
  • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6077085/
  • https://www.jstor.org/stable/24622607?seq=4#metadata_info_tab_contents
Konu
Bilim Tarihi

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Uzayı ve Yıldızları Neden Araştırıyoruz?

Duyurular • 29-06-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Chandra, Yeni Tip Kozmik Nesneden Gelen Düzenli Sinyaller Tespit Etti

Haberler • 30-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş