Neden Dejavu Yaşarız?

Bu sesli yayına Bilim Genç Spotify, Google Podcasts, Apple Podcasts ve YouTube kanalları üzerinden de ulaşabilirsiniz.

İlk kez başınıza gelen bir olayı sanki geçmişte de aynen yaşamışsınız düşüncesine kapılma durumu dejavu olarak adlandırılıyor. İnsanların %60-%80’inin hayatları boyunca en az bir kez dejavu yaşadığı biliniyor. Ancak dejavu hâlâ anlaşılabilmiş değil. Bu durumun en önemli sebebi, dejavuyu tetikleyen herhangi bir etken bilinmediği için laboratuvar ortamında dejavu ile ilgili çalışmalar yapmanın çok zor olması. Dejavu hakkında tüm bilinenler bu deneyimi yaşamış insanların söylediklerine dayanıyor.

Anılar beyinde temporal lobda saklanır. Dolayısıyla dejavunun anlaşılabilmesi için temporal lob ve hafıza depolama süreci arasındaki ilişkinin kavranması gerekiyor. Bu konu hakkında henüz çok az şey bilinse de sinir hücrelerinde bilgi aktarımını sağlayan elektrik sinyalleriyle alakalı olabileceği düşünülüyor. Bazı epilepsi hastalarının epilepsi nöbetlerinden önce dejavu yaşadıklarını söylemesi de bu düşünceyi destekliyor. Sağlıklı insanların yaşadığı dejavunun bir sebebi epilepsi ile ilişkilendirilen bazı anormal elektrik sinyallerinin sağlıklı insanlarda da görülmesi olabilir.

Sağlıklı insanların dejavu yaşamasının bir başka sebebiyse beyindeki farklı sinir yolları arasında yaşanan uyumsuzluk olabilir. Örneğin görme algısı oluşurken duyulardan alınan ve farklı sinir yollarıyla taşınan bilgi beyindeki çeşitli bölgelere neredeyse eş zamanlı olarak ulaşıyor. Bazı araştırmacılara göre bilginin farklı bölgelere farklı zamanlarda ulaşması durumunda, beyin iki mesajı sanki farklı zamanlarda yaşanmış olaylar gibi algılıyor ve böylece dejavu yaşanıyor olabilir.