Nobel Fizik Ödülü Açıklandı

Nobel Media AB 2018

Nobel Fizik Ödülü’nün bu yılki sahipleri Arthur Ashkin, Gérard Mourou ve Donna Strickland oldu. İsveç Kraliyet Bilim Akademisi, Ashkin’in optik cımbızların icadı, Mourou’nun ve Strickland’ın ise yüksek yoğunluklu, çok kısa atımlı lazer ışınlarının üretilmesine imkân veren bir yöntem geliştirmeleri sebebiyle ödüle layık görüldüklerini açıkladı.

Optik cımbızlar, lazer ışınları kullanarak mikro büyüklükte nesneleri tutmaya ve hareket ettirmeye imkân veren cihazlardır. İlk optik cımbız 1986 yılında Bell Laboratuvarları’nda çalışan Arthur Ashkin ve arkadaşları tarafından icat edilmişti. Bir yıl sonra Ashkin canlı bakterileri optik cımbızlarla zarar vermeden yakalamayı başardı. Bugün optik cımbızların en önemli kullanım alanlarından biri canlı organizmalar üzerinde yapılan bilimsel araştırmalardır.

Bir lazer atımı daha kısa bir zaman aralığına sıkıştırılırsa atımın yoğunluğu aşırı derecede yükselir. Mourou ve Strickland 1985 yılında çok yoğun ve çok kısa atımlı lazer ışınlarını, ışınları güçlendiren ortama zarar vermeden üretmeye imkân veren bir yöntem geliştirmeyi başardılar. O sıralar Mourou Rochester Üniversitesi’nde öğretim üyesi Strickland ise Mouru’nun yanında doktora öğrencisiydi.

Strickland’ın doktora tezinin ana konusu olan yöntemde lazer atımları önce daha geniş bir zaman aralığına yayılıyor, daha sonra güçlendiriliyor, en sonunda da daha kısa bir zaman aralığına sıkıştırılıyor. Böylece ışınları güçlendiren ortama zarar vermeden çok yoğun ve çok kısa atımlı lazer ışınları üretmek mümkün oluyor. Mourou ve Strickland tarafından geliştirilen teknik, kısa süre içinde aşırı yoğun lazer ışınlarını üretmek için kullanılan standart yöntem haline geldi. Günümüzde yapılan milyonlarca göz ameliyatında Mourou ve Strickland’ın geliştirdiği yöntemle üretilen lazer ışınları kullanılıyor.