logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: Elektron Mikroskobu Mikro Dünyaların Keşfi

Kafein Merkezi Sinir Sistemini Nasıl Etkiliyor?

Kaybedilen Dişler Geri Kazanılabilir mi?

En Uzak Galakside Oksijen Keşfedildi

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı


Şemsiye: Kim, Ne Zaman İcat Etti?

Mehmet Sığırcı
23/06/2020

Dışarıya çıktınız ve bir süre sonra yağmur yağmaya başladı. O da ne? Yağmur bulutları… Sağanak şeklinde yağmaya başlayan yağmura yakalandınız. Hay aksi, şemsiyeniz yanınızda yok! Peki, “Şemsiyeyi kim, ne zaman icat etti acaba?” diye düşündünüz mü?

Şemsiye: Kim, Ne Zaman İcat Etti?

bagi1998/iStock

Bu sesli yayına Bilim Genç Spotify, Google Podcasts, Apple Podcasts ve YouTube kanalları üzerinden de ulaşabilirsiniz.

Biraz hava almak için evden çıktınız. Bir süre yürüdükten sonra başınızı gökyüzüne doğru kaldırdınız. O da ne? Yağmur bulutları… Yüzünüzü ekşittiniz. Derken... Başınızın üzerine bir yağmur damlası düştü. Sonra bir diğeri, ardından diğerleri... Sağanak şeklinde yağmaya başlayan yağmura yakalandınız. Hay aksi, şemsiyeniz yok! Hemen eve doğru koşmaya başladınız, biraz da ıslandınız. “Keşke şemsiyemi yanıma alsaydım.” deyip pişman oldunuz. Saçınızı kurularken “Şemsiyeyi kim, ne zaman icat etti acaba?” diye düşündünüz. Gelin, şimdi merakınızı giderelim ve şemsiyenin tarihiyle ilgili detayları öğrenelim.

Şemsiye Nedir?

Şemsiye bir sapın üzerinde esnek tellere gerilmiş, açılıp kapanabilen, yağmur ve güneşten korunmak için kullanılan, su geçirmez kumaştan yapılmış taşınabilir eşyadır.

Tarihteki İlk Şemsiye 

Tarihi binlerce yıl eskiye dayanan şemsiyenin ilk kez nerede, ne zaman ve kim tarafından icat edildiği tam olarak bilinmiyor. Ancak arkeologlar ve tarihçiler basit şemsiyelerin Eski Mısır’da icat edildiğini düşünüyor. Bugün herkesin sahip olabildiği ve çoğunlukla yağmurdan korunmak için kullanılan şemsiyeler eskiden seçkin devlet ve din adamları tarafından güneşten korunmak amacıyla kullanılırdı. Bir çubuğa bağlı palmiye yaprağı ve papirüslerden yapılan bu şemsiyeler hizmetliler tarafından tutulur ve yöneticiler için bir otorite sembolü olarak görülürdü.

INTERFOTO/Alamy

Eski Mısır, Asur ve Çin gibi eski medeniyetlerden günümüze ulaşan antik sanat eserlerinde şemsiyelere rastlamak mümkün. Görseldeki ahşap oyma üzerinde, MÖ 705-681 yılları arasında hükümdarlık yapan Asur Kralı Sennacherib’in ordusuna liderlik ederken bir tür şemsiye kullandığı görülüyor.

Türkçeye Arapçadan geçen şemsiye kelimesi “güneş” anlamına gelen şems’ten türetilmiştir ve “güneşlik” anlamını taşır. Fransızcada parasol olarak adlandırılan eski şemsiyelerdeki sol kelimesi “güneş” anlamına gelirken para kelimesi ise “kesen” anlamında kullanılır.

avrupada şemsiyenin tarihi

ZU_09/iStock

Uzun yıllar boyunca bir grup insan tarafından kullanılan şemsiyeler 1500’lü yıllarda Avrupa’da piyasaya sürüldü ve kısa sürede kadınlar arasında moda hâline geldi. 1700’lü yıllara kadar kadınlar şemsiyeyi bir aksesuar aracı olarak gördü ve yüzlerini güneşten korumak için küçük, zarif ve renkli şemsiyeler kullandılar. Hatta Paris’te son şemsiye modellerinin sergilendiği moda gösterileri bile yapıldı.

İngiliz gezgin ve yazar Jonas Hanway, 1750’lerde, kadınlara ait bir aksesuar olarak görülen şemsiyeyle Londra sokaklarında dolaşmaya başladı. İnsanlar tarafından başlangıçta alaya alınsa da bu düşüncesinden vazgeçmeyen Hanway şemsiyenin erkekler arasında da popüler olmasını sağladı. Öyle ki bir dönem şemsiyelerden “Hanway” olarak söz edildi.

iStock

Şemsiyeyi yağmurdan korunmak amacıyla ilk kullananlar ise Çinliler oldu. Çinliler şemsiyenin yağlı kâğıttan yapılmış çatı kısmını su geçirmez bir bal mumu tabakasıyla kapladı. Zamanla daha dayanıklı olmaları amacıyla çatı kısımları deriden, çıtaları ise balina kemiğinden, sapları ahşaptan yapılan şemsiyeler üretildi ancak bu şemsiyeler hayli ağırdı.

Bu sorunu çözmek isteyen İngiliz Samuel Fox; 1852 yılında çelik iskelete sahip, diğerlerine göre çok daha hafif ve kullanışlı bir şemsiye icat etti. 1928 yılında ise Alman Hans Haupt, Fox’un tasarımını geliştirip katlanabilen ve çantada taşınabilen ilk portatif şemsiyeyi tasarladı.

Heymrpatrick/iStock

Günümüzde kullanılan farklı renk ve tasarımlara sahip şemsiyelerin çoğunun çatı kısmı su geçirmez naylondan yapılıyor. Teflon kaplamalı alüminyum ya da cam elyafından üretilen iskelet, sap ve tutma kısımları ise şemsiyeyi çok daha hafif hâle getiriyor.

 

Kaynaklar:

  • Stoyles, P., Pentland, P., A’dan Z’ye İcatlar ve Mucitleri, Çev.: T. Parlak, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2019.
  • Ferris, J. ve ark., Dünyayı Değiştiren Fikirler, Çev.: Z. Arık Tozar, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2017.
  • https://www.britannica.com/technology/umbrella
  • https://ehistory.osu.edu/exhibitions/biomimicry-a-history
  • https://www.brown.edu/Departments/Joukowsky_Institute/courses/13things/6735.html
Konu
İcatlar
Şemsiye

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş