Duygusal Zekâ Nedir?
Zeki olduğunuzu düşünüyor musunuz? Cevabınız “Evet!” ise tam olarak hangi niteliğinizden ötürü böyle düşünüyorsunuz?
Bir öğrenci matematik sınavlarından yüksek not aldığında kendisini zeki olarak tanımlarken, bir iş insanı verimli ürünler üretip kârlı satışlar yaptığında kendisinin zeki olduğunu düşünebilir. Yani bireylerin kendilerini zeki olarak tanımlarken göz önüne aldığı nitelikler kişiden kişiye ve duruma göre değişebilir.
Zekâ denince aklımıza hemen IQ (intelligence quotient) testi gelir. IQ testleriyle kişinin sadece sözel ve matematiksel zekâsı ölçülebilir. Fakat zekâ çok daha soyut, karmaşık ve dinamik bir yapıda olduğu için aslında insanların zekâ seviyesi tek bir test ile ölçülemez.
Peki, zekânın birden fazla türü olduğunu biliyor muydunuz?
Ünlü psikolog Prof. Dr. Howard Gardner, 1983 yılında ortaya koyduğu ‘’çoklu zekâ kuramı’’ ile zekânın birçok yetenekten oluştuğunu ve birbirinden bağımsız sekiz farklı türü olduğunu ileri sürdü:
Daha sonra psikologlar, sosyal ve içsel zekâlar ile bağlantılı olan “duygusal zekâ” kavramını geliştirdi. Duygusal zekâ yani EQ (emotional quotient), kişinin kendi duygu ve hislerini gözlemleme, bunlar arasında ayrım yapabilme ve bu bilgileri kendisine rehber olarak kullanabilme yeteneği şeklinde tanımlanır. Duygusal olarak zeki kişiler, kendileri için geliştirdikleri bu anlayışı başkalarına da uygulayabilirler.
Psikolog Dr. Daniel Goleman, 1995 yılında yayımlanan Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Daha Önemlidir? kitabıyla akademi dışındaki insanların da duygusal zekâ kavramıyla tanışmasını sağladı. Dr. Goleman’a göre duygusal zekânın beş bileşeni var: öz bilinç, duygu yönetimi, motivasyon, empati ve sosyal beceriler.
Peki, sizce bir kişinin sahip olduğu duygusal zekâ seviyesi geliştirilebilir mi?
Evet, duygusal zekâ seviyemizi çeşitli yollarla geliştirebiliriz. Örneğin kendimizi ne zaman mutlu, üzgün veya kızgın hissettiğimizi fark ederek, bunun nedenini anlamaya çalışarak ve duyguların bizi nasıl etkilediğini gözlemleyerek duygusal zekâ seviyemizi artırabiliriz. Ayrıca çevremizdeki diğer insanları dinlemek, neler yaşadıklarına dikkat etmek ve kendimizi onların yerine koyup empati yapmak da duygusal zekâ seviyemizi geliştirmemize yardımcı olur.
Yapılan çalışmalar, duygusal olarak zeki kişilerin çevreleriyle daha uyumlu ve daha mutlu olduğunu gösteriyor. Bu bireyler, kişisel yeteneklerinin farkında olup duygularını kontrol edebilen, kendilerinin ve arkadaşlarının motivasyonunu artıran, öz güveni yüksek, sorumluluk sahibi ve sonuç odaklı kişilerdir.
Kaynaklar:
