Gökyüzünde Bu Ay: Haziran 2023
Haziran ayında Venüs ve Mars, Güneş’in batışından sonra gökyüzünde görülebilir. Satürn gece yarısından hemen sonra ufkun üzerinden doğuyor ve Güneş’in aydınlığında kayboluncaya kadar izlenebiliyor. Merkür, ayın ilk yarısında gün doğumundan önce görülebilir. Jüpiter ayın başında Güneş’in doğuşundan hemen önce izlenebilirken, ayın ilerleyen günlerinde daha erken saatlerde doğmaya başlıyor. 21 Haziran’da ise yaz gün dönümü gerçekleşiyor.
askmenow / iStock
Haziran 2023'te gökyüzünde tanık olabileceğiniz üç önemli gök olayı:
- Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi’ni görebilirsiniz.
- Venüs ve Mars yakınlaşmasını takip edebilirsiniz.
- Ay ve Polluks’u bir arada izleyebilirsiniz.
12 Haziran sabahı Merkür ile Ülker Açık Yıldız Kümesi’ni gökyüzünde birbirine yakın görebilirsiniz.
Merkür, haziran ayının ilk haftasında Güneş’in doğuşundan önce doğu yönünde ufkun üzerinde görülebiliyor. Ayın ilerleyen günlerinde Merkür’ün parlaklığı artsa da ufkun üzerindeki yüksekliği azalmaya başlıyor. 1 Temmuz’da Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçmeye hazırlanan Merkür’ü ayın ikinci yarısından sonra görmek zorlaşıyor.
Venüs, haziran ayı boyunca gözlem için son derece uygun konumda. Güneş’in batışından sonra batı yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkan Venüs, haziran ayının başında İkizler Takımyıldızı’ndayken ilerleyen günlerde gökyüzünde Yengeç Takımyıldızı’na doğru hareket ediyor.
Haziran ayının ilerleyen günlerinde Mars ve Venüs gökyüzünde giderek birbirine yaklaşıyor. 22 Haziran akşamı Venüs, Mars ve hilal şeklindeki Ay’ı batı-kuzeybatı yönünde ufkun üzerinde neredeyse bir çizgi üzerinde sıralanmış şekilde bir arada görebilirsiniz.
Venüs, 4 Haziran’da en büyük doğu uzanımı konumuna geliyor. Bu konumdayken gökyüzünde Venüs ile Güneş arasındaki açısal mesafe en yüksek değerdedir. Aynı zamanda bu tarihte Venüs’ün %50’si aydınlık görünüyor. Siz de haziran ayında Venüs’ün aydınlık kısmının büyüklüğündeki değişimi bir teleskop yardımıyla görmeyi deneyebilirsiniz.
Mars haziran ayında Güneş’in batışından sonra batı yönünde ufkun üzerinde görülebiliyor. Mars yaklaşık üç saat sonra batı-kuzeybatı yönünden batıyor. Haziran ayının başında Yengeç Takımyıldızı’nda görülebilen Kızıl Gezegen, ayın ilerleyen günlerinde gökyüzünde Aslan Takımyıldızı’na doğru hareket ediyor.
2 Haziran’da Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi’ni Yengeç Takımyıldızı‘nda Mars’ın hemen yakınında bulabilirsiniz. Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi, gökyüzünde dolunayın yaklaşık 1,5 katı genişliğinde bir alan kaplayan bulanık bir leke gibi görünür.
Yengeç Takımyıldızı gökyüzünde kolayca fark edebileceğiniz takımyıldızlardan biri değil. Çünkü takımyıldız çok parlak yıldızlardan oluşmuyor. Ancak soru işaretine benzeyen şekliyle kolayca fark edebileceğiniz Aslan Takımyıldızı ile gökyüzündeki en parlak yıldızlardan olan Kastor ve Polluks’a ev sahipliği yapan İkizler Takımyıldızı’nın arasına bakarak Yengeç Takımyıldızı’nı gökyüzünde bulabilirsiniz.
Alan Dyer - Stocktrek Images / Getty Images
Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi
Kendisi kolay fark edilmese de Yengeç Takımyıldızı, Dünya’ya en yakın açık yıldız kümelerinden biri olan ve çıplak gözle görülebilen bir yıldız topluluğuna ev sahipliği yapıyor: Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi. M44 olarak da bilinen Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi astronomik ölçekte genç yıldızlardan oluşuyor ve yaklaşık 1.000 yıldız içeriyor. Siz de haziran ayının ilk günlerinde Arı Kovanı Açık Yıldız Kümesi’ni Mars’ın yakınlarında bulabilirsiniz.
14 Haziran’da Güneş’in doğuşundan önce Jüpiter’i ve hilal şeklindeki Ay’ı doğu yönünde ufkun üzerinde görebilirsiniz.
Güneş sisteminin en büyük gezegeni Jüpiter, haziran ayında Güneş’in doğuşundan önce doğu yönünde ufkun üzerinde görülebilir. Ayın ilerleyen günlerinde Jüpiter’in ufkun üzerindeki yüksekliği artıyor ve gezegen daha erken doğmaya başlıyor.
Satürn haziran ayının başında gece yarısından yaklaşık bir saat sonra doğu-güneydoğu yönünde ufkun üzerinden doğuyor. Satürn ilerleyen günlerde daha erken doğmaya başlıyor. Satürn’ü ay boyunca Kova Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz. 10 Haziran’da ise Satürn ve son dördün evresindeki Ay’ı bir arada görebilirsiniz.
Haziran 2023’te Ay
Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 7 Haziran’da Dünya’ya en yakın yani yerberi konumundayken, 22 Haziran’da Dünya’ya en uzak yani yeröte konumunda. Bu tarihlerde Ay ile Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 364.900 km ve 405.400 km.
Ay, 20 Haziran’da İkizler Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Polluks’un yakınlarında görülebiliyor.
Yaz Gün Dönümü
PeterHermesFurian / iStock
Bu yıl Kuzey Yarım Küre için yaz gün dönümü 21 Haziran’da gerçekleşiyor.
Yaz gün dönümü ile ilgili bilmeniz gereken 5 şey:
- Yaz gün dönümü astronomik olarak Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsiminin başlangıcı kabul edilir.
- Yaz gün dönümünde güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla gelir.
- Yaz gün dönümü 20, 21 ya da 22 Haziran’da gerçekleşebilir.
- Yaz gün dönümünün gerçekleştiği tarih gündüz süresinin en uzun, gece süresinin en kısa olduğu gündür.
- Yaz gün dönümünün gerçekleştiği dönemde Dünya Güneş’e en uzak konumdadır.
Kaynaklar:
- “June 2023 Observing”, Sky and Telescope, Cilt 145, Sayı 6, s. 44, 2023.
- Ratcliffe, M., Alister, L., “Sky This Month”, Astronomy, Cilt 51, Sayı 6, s. 28-35, 2023.
- https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
- https://in-the-sky.org/newscal.php
- https://education.nationalgeographic.org/resource/solstice/
- https://www.timeanddate.com/astronomy/facts-about-june-solstice.html
- https://www.timeanddate.com/calendar/summer-solstice.html
