Güneş Aktiviteleri Teknolojik Cihazları Nasıl Etkiliyor?

Mark Garlick/Science Photo Library / gettyimages

Dünya’nın manyetik alanı Güneş’ten gelen elektrik yüklü parçacıkları saptırarak Dünya’yı korur. Ancak güneş patlamaları ve koronal kütle atımları gibi güçlü etkinliklerin teknolojik cihazlara zarar vermesi yine de mümkündür.

Güneş’in manyetik kutuplarının her 11 yılda bir yer değiştirmesi olayı “güneş döngüsü” olarak adlandırılır. Güneş, bugünlerde on bir yıllık etkinlik döngüsünün sonuna yaklaşıyor.  Tahminen altı ay içerisinde Güneş’in kuzey ve güney kutupları yer değiştirecek. Güneş aktivitelerinin artmasının beklendiği bu dönemde teknolojik cihazlar sıradan dönemlere kıyasla daha fazla risk altında olacak.

Artan Güneş aktivitelerinin neden olduğu güçlü güneş rüzgârları, GPS ve telekomünikasyon uydularını kolayca devre dışı bırakabilir. Yüklü parçacıklar, astronotlara ev sahipliği yapan herhangi bir uzay aracındaki elektronik aletlere zarar verebilir ve yaşam destek sistemlerini işlevsiz hâle getirebilir. Güneş aktiviteleri astronotların sağlığını tehdit edebilecek düzeyde yoğun miktarda radyasyon üretebilir.

NicoElNino / iStock

Güneş aktiviteleri sonucu Dünya’nın manyetik alanında yaşanan değişimler jeomanyetik fırtınalara sebep olabiliyor. Güneş aktivitelerinin maksimuma ulaştığı dönemlerde (solar maksimum dönemlerinde) bu fırtınalar daha sık görülebiliyor. Örneğin 1989 yılında güneş döngüsünün solar maksimuma ulaşmasından hemen önceki dönemde gerçekleşen şiddetli jeomanyetik fırtınalar Kanada'daki Hydro-Québec enerji ağının transformatörünü patlatmış, 9 saat süren elektrik kesintisi 6 milyondan fazla insanı etkilemişti. Kasım 2015’te güneş patlamalarının İsveç’te neden olduğu bir radar arızası ise birçok uçuşun iptal edilmesine, elektronik aletlerin ve GPS uydularının zarar görmesine yol açmıştı.

Bugüne kadar kayıtlara geçmiş en büyük jeomanyetik fırtına 2 Eylül 1859’da gerçekleşti. Carrington Olayı diye adlandırılan bu olay sırasında pusulası şaşan gemiler denizlerde yolunu kaybetmiş, bazı telgraf telleri alev almış, Karayipler ve Meksika gibi alçak enlemlerde yer alan bölgelerde kutup ışıkları görülmüştü.

Kaynaklar:

• https://www.technologyreview.com/2020/02/05/349121/how-can-the-solar-cycle-threaten-technology-on-earth/
• https://spaceplace.nasa.gov/solar-cycles/en/
• https://www.swpc.noaa.gov/phenomena/geomagnetic-storms
• https://earthsky.org/human-world/carrington-event-1859-solar-storm-effects-today/