logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

WASP-127b'nin Atmosferinde Ses Hızını Aşan Rüzgârlar

Uzay Çöpü Kosmos-482’nin Dünya’ya Düşmesi Bekleniyor!


Kendi Polimerimizden Zıplayan Top Yapalım

Dr. Sevda Seçer Esmer
27/04/2023

Deneyler köşesinin bu projesinde, çevremizde kolayca bulabileceğimiz malzemeleri kullanarak kendi polimerimizi üreterek zıplayan top yapıyoruz.

Kendi Polimerimizden Zıplayan Top Yapalım

cveltri / iStock

Bilmekte Fayda Var!

Günlük hayatta polimerler her an çevremizde. Plastik su şişelerinde, spor ayakkabılarımızda, telefonlarımızda… Polimerler, monomer olarak isimlendirilen kısa molekül birimlerinin bir araya gelmesiyle oluşan çok uzun zincir şeklindeki moleküllerdir. Polimer kelimesi Yunancada “çok” anlamına gelen poli ve “birim” anlamına gelen mer kelimelerinin birleşmesi ile oluşur.

Yün, pamuk ve ipek eski zamanlardan beri kullanılan doğal polimerlerdir. Ahşabın ve kâğıdın ana bileşeni olan selüloz ile patates ve nişasta gibi bitkilerin yapısında bulunan nişasta da doğal polimerlerdendir. Hem selüloz hem de nişasta aynı monomerden yani glikozdan meydana gelir. Fakat farklı özelliklere sahiptirler. Örneğin nişasta suda çözünür ve insanlar tarafından sindirilebilir. Ancak selüloz suda çözünmez ve insanlar tarafından sindirilemez. Bu iki polimer arasındaki tek fark, glikoz monomerlerinin birbirine nasıl bağlandığıdır.

nişasta ve selüloz formülü

Bacsica / iStock

Deneyler köşesinin bu projesinde çevremizde kolayca bulabileceğimiz malzemelerden kendi polimerimizi üreterek zıplayan bir top yapıyor ve bu sırada polimerlerin yapısını ve özelliklerini öğreniyoruz.

Nelere İhtiyacımız Var?

  • PVA tutkal
  • Boraks
  • Mısır nişastası
  • Gıda boyası
  • 2 adet cam kap
  • Su
  • Su bardağı
  • Yemek kaşığı
  • Tahta çubuk

Ne Yapıyoruz?

  • 1 bardak ılık suyu bir cam kabın içine dökelim.
  • Üzerine 1 yemek kaşığı kadar boraks ekleyelim ve karıştıralım.
  • Başka bir cam kaba yarım yemek kaşığı kadar mısır nişastası ve bir yemek kaşığı tutkal ekleyelim.
  • Mısır nişastası ve tutkal karışımına 3-4 damla gıda boyası damlatıp karıştıralım.
  • Renkli karışımı boraks karışımına dökelim ve tahta çubukla karıştıralım.
  • 1-2 dakika bekleyelim.
  • Toparlanan polimeri boraks karışımının içinden çıkaralım.
  • Ellerimizle yuvarlayarak top şekli verelim.
  • Eğer yuvarlarken elimize yapışıyorsa polimeri tekrar borakslı karışıma koyalım ve karıştıralım.
  • Elimize yapışmadığında topumuz hazır hâle gelmiş demektir.

Ne Oldu?

Tutkal, polivinil asetat (PVA) adı verilen bir polimerden oluşur. Polivinil polimeri ile boraks tepkimeye girdiğinde polimer zincirleri arasında çapraz bağlar oluşur. Çapraz bağlı polimerlerin özelliklerini anlamak için pişmiş çubuk makarna örneğini inceleyebiliriz. Makarnayı süzdüğümüzde makarnanın şeritlerinin birbiri üzerinden kaydığını ve sıvı gibi aktığını görürüz. Birkaç dakika sonra ise süzdüğümüz makarna birbirine yapışır. Bu hâliyle makarnayı bir miktar esnek özellik gösteren bir lastiğe benzetebiliriz. Tutkalın içindeki polivinil asetat polimer zincirleri normalde birbirinin üzerinden kaydığı için sıvı gibi davranır.

Polimerler birkaç yerde birbirine yapışırsa madde esnek bir yapıya dönüşür. Oluşturduğumuz top gibi... Polivinil asetat, boraksla temas ettiğinde boraks uzun polimer zincirlerini çapraz olarak bir ağ gibi birbirine bağlar. Bu durumda polimer zincirleri birbiri üzerinden kolayca kayamaz. Sonuçta katı ancak esnek bir malzeme ortaya çıkar. Doğal bir polimer olan mısır nişastası, molekülleri birbirine bağlamaya yardımcı olarak topun şeklini korumasını sağlar.

Düşünelim!

Kullandığımız maddeleri farklı oranlarda karıştırırsak elde ettiğimiz malzemenin özellikleri nasıl değişir? Daha yapışkan ya da daha sert bir madde elde eder miyiz?

 

Kaynaklar:

  • Takeno, H., Shikano, R. ve Kikuchi, R., “Mechanical Performance of Corn Starch/Poly(Vinyl Alcohol) Composite Hydrogels Reinforced by Inorganic Nanoparticles and Cellulose Nanofibers”, Gels, Cilt 8, Sayı 8, s. 514-526, 2022.
  • Yin, Y. ve ark., "Starch crosslinked with poly(vinyl alcohol) by boric acid”, Journal of Applied Polymer Science, Cilt 96, Sayı 4, s. 1394-1397, 2005.
  • https://thestemlaboratory.com/how-to-make-bouncy-balls/
  • https://www.snexplores.org/article/explainer-what-are-polymers
  • https://www.e-education.psu.edu/matse81/node/2205

 

Yazar Hakkında:

Dr. Sevda Seçer Esmer

İzmir Arkas Bilim ve Sanat Merkezi Fen Bilimleri Öğretmeni

Konu
Kimya Deneyleri
Deneyler
Deney Etkinlikleri

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş