Kuyruklu Yıldız Yapalım

Bilmekte Fayda Var!

Bir kuyruklu yıldızın parlak bir baş bölgesi, bu bölgenin içinde bir çekirdeği ve sönük bir kuyruğu vardır. Kuyruk her zaman Güneş’ten uzağa doğru yönelir. Toz ve buz karışımından oluşan çekirdek, kuyruklu yıldızın katı olan tek bölgesidir ve çapı 1 km-20 km arasında değişebilir. Kuyruklu yıldızın baş ve kuyruk bölgesi ise gaz ve tozdan oluşur. Kuyruklu yıldız Güneş’e yaklaştıkça ısınır ve çekirdek kısmındaki buzlar buharlaşmaya başlar. Buharlaşma sonucunda serbest kalan tozlar ortaya çıkan gazlarla birlikte çekirdeği sarar. Güneş ışınlarının etkisi ile bu gaz ve tozlar, Güneş’ten uzağa doğru sürüklenmeye başlar ve kuyruğu oluşturur. Kuyruklu yıldızın kuyruğu Güneş’e yaklaştıkça büyür, uzaklaştıkça kuyruk yavaş yavaş küçülür. Çıplak gözle görülebilen kuyruklu yıldızların sayısı azdır, Halley bunlardan biridir. Dürbün yardımıyla daha sönük kuyruklu yıldızları görmek mümkündür. Kuyruklu yıldızları oluşturan maddeler Güneş sisteminin başlangıcından beri büyük bir değişim geçirmediklerinden, kuyruklu yıldızlar Güneş sisteminin oluşumunu anlamak için önemli gök cisimleridir.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, kuru buz ve evlerimizde kolayca bulabileceğimiz malzemelerden bir kirli kartopu yaparak kuyruklu yıldız modeli oluşturuyoruz. Böylece kuyruklu yıldızların donmuş su, gaz, organik madde ve tozdan ibaret yapılarını ve neden kuyruğa sahip olduklarını anlıyoruz.

Nelere İhtiyacımız Var?

• Orta boy dayanıklı çöp torbası
• Kâğıt bardak
• Kum veya toprak
• Kuru buz (Dondurmacılardan paket dondurmanın yanında temin edilebilir.)
• Plastik leğen
• Su
• Kola veya mısır şurubu
• Amonyak bazlı cam temizleyici (Mavi olanlar genelde amonyaklı olur.)
• Metal yemek kaşığı
• Çekiç veya oklava benzeri cisim
• Saç kurutma makinesi
• Kalın plastik eldiven
• Koruyucu gözlük
• Önlük

Uyarı:

• Etkinliğe başlamadan önce koruyucu gözlük ve eldiven takılmalı, önlük giyilmelidir.
• Amonyak bazlı cam temizleyiciyi kullanırken dikkatli olunmalı, bu madde ele ve yüze sürülmemelidir.

Ne yapıyoruz?

Ne Oldu?

Kuyruklu yıldızların yapısı kirli kartoplarına benzetilebilir. Güneş’e yaklaştıkça erirler ve kuyrukları oluşur. Kuyruklu yıldız modelinde su ve kuru buz, kuyruklu yıldızın buz kısmını; toprak, toz kısmını; kola ise içerdiği diğer organik maddeleri temsil ediyor. Kuyruklu yıldız modelinin içine eklediğimiz amonyak erimeye yardımcı oluyor. Kuyruklu yıldız modelini saç kurutma makinesinin önüne tuttuğumuzda modelin eridiğini ve hatta parçalara ayrıldığını görebiliriz. Bu, bir kuyruklu yıldızın Güneş’e yaklaştıkça yapısının nasıl değiştiğinin, buzun katı hâlden gaz hâle geçişinin ve kuyruğunun nasıl oluştuğunun küçük ölçekteki bir modelidir.

Kaynaklar:

• Kolektif, AstroBilgi: Öğretmen Öğrenci ve Uzayla İlgilenen Her Okurun El Kitabı, Ed.: Prof. Dr. Serdar Evren, İstanbul Kültür, Üniversitesi Yayınevi, 2020.
• https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/kuyrukluyildiz-nedir-hangi-maddelerden-olusur
• https://www.ethemderman.com/media/kitap/
• http://www.ikizler.org/index.php/2022/04/20/c-2020-f3-neowise-kuyrukluyildizi-2/