Mikrodalga Fırın: Kim, Ne Zaman İcat Etti?

AndreyPopov/iStock

Çoğumuzun her gün ya yetiştirmesi gereken bir ödevi ya da zaman kaybetmeden bitirmesi gereken işleri oluyor. Bazen öyle yoğun oluyoruz ki güzelce bir sofra hazırlayıp karnımızı doyurma fırsatı bile bulamıyoruz. Neyse ki böyle durumlarda bizim gibi hareketli bir yaşam süren insanlara hız kazandıran bir yardımcımız var: mikrodalga fırın. Peki yiyecekleri kısa bir süre içinde pişirmemizi sağlayan bu elektronik cihazı kim, ne zaman ve nasıl icat etti? Gelin şimdi mikrodalga fırının icadıyla ilgili detaylara birlikte bakalım.  

Mikrodalga Nedir? 

Mikrodalga, ışık tayfının radyo dalgaları ile kızılötesi ışık arasındaki bölgede yer alan elektromanyetik ışıma türüdür. Mikrodalga ışınlar yaygın olarak uydu haberleşmesinde, radar sinyallerinde, telefon ve navigasyon uygulamalarında kullanılır. Bunların yanı sıra sağlık alanında teşhis, görüntüleme ve tedavi uygulamalarında mikrodalga ışınlardan faydalanılır.

                                              Dalga boyu (m)

ttsz/iStock

Mikrodalga Fırın Nedir? Mikrodalga Fırın Ne İşe Yarar?

Mikrodalga ışınlar, pratik şekilde yiyecekleri pişirmemizi sağlayan mikrodalga fırınlarda da kullanılır. Mikrodalga fırınların temel parçası magnetron adlı cihazdır. Magnetron mikrodalga ışık üretir. Bu ışık metal bir tüpün içinden fırının haznesine gönderilir. Tavan kısmında bulunan döner palet mikrodalga ışınların fırının her yerine eşit biçimde yayılmasını sağlar. Mikrodalga ışık tabaktaki yiyeceğin içinde bulunan su molekülleri tarafından soğurulur ve su molekülleri daha hızlı titreşmeye başlar. Su moleküllerinin mikrodalga ışıktan aldığı enerji kaptaki yiyeceğin sıcaklığının yükselmesini sağlar. Ayrıca yiyeceklerin üzerine konulduğu tabak, yiyeceğin her tarafının aynı oranda pişmesi için sürekli döner. 

Mikrodalga ışık plastik, cam ve seramik malzemelerden geçer. Ancak metaller mikrodalga ışığı geçirmek yerine yansıtır. Bu nedenle mikrodalga fırında metal kapların veya mutfak eşyalarının kullanılmaması önerilir. Diğer taraftan mikrodalga fırınlar yumurta ve patates gibi bazı yiyeceklerin pişirilmesi için uygun değildir. Peki neden? Bu konuyla ilgili detaylı bilgi için daha önce yayınladığımız yazımızı inceleyebilirsiniz. 

Çizim: Umut Aybek

Mikrodalga fırının parçaları ve çalışma sistemi

Mikrodalga Fırının İcadı

Mikrodalga fırınlardaki magnetron aslında İkinci Dünya Savaşı sırasında düşman uçaklarını tespit edecek radarlar için icat edilmişti. Savaştan sonra radarlar üzerine çalışmalar yapan Percy Spencer, magnetron ile gerçekleştirdiği bir deney sırasında cebindeki çikolatanın eridiğini fark etti. Bu erimeye de mikrodalgaların neden olduğunu düşündü ve farklı yiyeceklerle denemeler yapmaya başladı. Önce mısırı denedi ve mısırın patladığını gördü. Sonra bir çaydanlığa delik açıp üzerine bir yumurta yerleştirdi ve magnetronun ürettiği mikrodalga ışığı yumurtaya yöneltti. Ve beklendiği gibi yumurta da patladı. Hem de deneyi yakından izleyen yardımcısının yüzüne doğru! Böylece mikrodalgaların yiyecekleri hızlı bir şekilde pişirebildiği anlaşıldı. Spencer, 1947 yılında mikrodalga fırını icat ederek patentini aldı. 

Wikimedia Commons

İlk mikrodalga fırın

Raytheon RadaRange marka ilk mikrodalga fırın bir buzdolabı kadar büyüktü ve kütlesi 350 kilogramdı. Çok da kullanışlı olmayan bu fırın yirmi dakikada ancak ısınıyordu. Diğer taraftan o kadar fazla ısınıyordu ki magnetronun suyla soğutulması gerekiyordu. Bu da mikrodalga fırının bir su hattına bağlı olmasını gerektiriyordu. Üstelik mikrodalga fırın o dönem bir işçinin yıllık ücretinin iki katından fazla bir ücrete -5.000 dolara- satılıyordu. Bu nedenlerle ilk satışlar hayal kırıklığına yol açtı. 

Ev tipi ilk mikrodalga fırın ise Raytheon’ın bir alt şirketi olan Amana tarafından 1967 yılında üretildi. 500 doların altında bir fiyata satılan fırın, tezgâhın üzerine yerleştirilebilecek kadar küçüktü. Bu mikrodalga fırında pişirme süresi için kısa (5 dk’ya kadar) ve uzun (25 dk’ya kadar) olmak üzere iki ayar vardı. 

Wikimedia Commons

Amana tarafından 1967 yılında üretilen tezgâh üstü mikrodalga fırın

Teknoloji geliştikçe mikrodalga fırınlara olan ilgi arttı. Günümüzde kullanılan mikrodalga fırınlar hem çok daha küçük boyutları hem de farklı yiyecekler için ayarlanabilen pişirme seçenekleriyle birçoğumuzun hayatını kolaylaştırıyor.

Edwin Tan/iStock

Yeni nesil mikrodalga fırın

Kaynaklar:

• Ferris, J. ve ark., Dünyayı Değiştiren Fikirler, Çev.: Z. Arık Tozar, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2017.
• Stoyles, P., Pentland, P., A’dan Z’ye İcatlar ve Mucitleri, Çev.: T. Parlak, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2019.
• https://www.popularmechanics.com/technology/gadgets/a19567/how-the-microwave-was-invented-by-accident/
• https://www.livescience.com/57405-who-invented-microwave-oven.html
• https://www.businessinsider.com/how-the-microwave-oven-was-invented-by-accident-2015-4
• https://www.elektrikport.com/makale-detay/mikrodalga-nedir/16794#ad-image-0