Su Yarışı
Sıvılar doldurdukları kabın temas ettiği tüm yüzeylerine basınç uygular. Kabın yan çeperlerine etki eden sıvı basıncı üst kısmına doğru azalır.
Bilmekte Fayda var!
Sıvılar doldurdukları kabın temas ettiği tüm yüzeylerine basınç uygular. Kabın yan çeperlerine etki eden sıvı basıncı üst kısmına doğru azalır. Ancak derinlik (kap tabanında belirlenen nokta ile sıvının açık yüzeyi arasındaki dik mesafe) arttıkça belirlenen bir noktaya etki eden ağırlık arttığı için sıvı basıncı da artar.
Nelere ihtiyacımız var?
- 2 adet 500 ml’lik cam balon
- 2 adet çift delikli lastik tıpa
- 4 adet plastik pipet
- Kıskaç
- Üstü açık cam ya da pleksiglas kap
- Makas
Ne yapıyoruz?
Plastik pipetleri fotoğraftaki uzunluklarda keselim. Pipetleri keserken tıpa uzunluğunu göz önünde bulunduralım).
Pipetleri tıpaların deliklerinden geçirelim. Pipetler ile lastik tıpalardaki delikler arasında boşluk kalmamalıdır.
Cam balonları musluk suyuyla tamamen dolduralım. Balonların ağız kısmını tıpalarla sıkıca kapatalım.
Balonlar, kısa pipetlerin uçlarından dışarı su çıkacak kadar dolu olmalıdır.
İki cam balonu da aynı anda ters çevirip suyun boşalmasını gözlemleyelim.
Cam balonlardaki suyun boşalma süreleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ne oldu?
Bu etkinlikte pipet uzunluğunun suyun boşalma süresine etkisini gözlemlediğimiz kontrollü bir deney yaptık.
Her iki cam balona eşit miktarda su konuldu. Her iki balonun ağzına takılan pipetlerden bir tanesi aynı uzunluktayken, diğer pipetler arasında uzunluk farkı bulunuyor.
Cam balonları ters çevirdiğimizde su, basıncın etkisiyle boşalmaya başladı. Uzun pipetin bulunduğu balonda, cam balonun tabanından pipetin ucana kadar olan mesafe diğer cam balondakine göre daha fazla olduğu için uzun pipetin ucundaki su basıncı çok daha fazladır. Bu da suyun boşalmasını hızlandırdı ve su yarışını uzun pipetli cam balon kazandı.
Denizde derine daldıkça üzerimize daha fazla sıvı basıncı etki etmesinin sebebi de budur. Dalgıçlar çok derinlere daldıklarında ve yüzeye çok hızlı çıktıklarında basınç farkından dolayı vurgun yeme tehlikeleri vardır.
Kaynak:
- Featonby, D., “What happens next? The longer tube flows the fastest”, Physics Education, 2013.
