Teknoloji ve Bilim Kış Sporlarını Daha Güvenli Yapabilir
Kış sporlarıyla ilgilenen sporcuların karşı karşıya kaldıkları zorlukların nasıl üstesinden geldiklerini, bilim ve teknolojinin kış sporlarını nasıl etkilediğini birlikte inceleyelim.
2019 Üniversite Kış Oyunları, 2-12 Mart tarihleri arasında Rusya’nın Krasnoyarsk şehrinde gerçekleştirildi. İki yılda bir farklı bir şehirde düzenlenen Üniversite Kış Oyunları 2011’de Erzurum’da gerçekleştirilmişti. Üniversite öğrencisi sporcuların yarıştığı bu etkinlikte toplam 11 spor dalında yarışmalar düzenleniyor. Kış olimpiyatlarında ise 15 farklı spor dalı yer alıyor.
Diğer spor dallarında olduğu gibi kış sporlarında da sporcuların başarılı olmak ve altın madalyaya ulaşmak için biyomekanik araştırmalarından (fiziğin insan bedeni üzerindeki etkilerinin anlaşılmasına yönelik yapılan araştırmalar) elde edilecek sonuçlar ile uyumlu bir şekilde yoğun antrenmanlar yapmaları ve yüksek teknoloji ürünü ekipmanlar kullanmaları gerekiyor. Gelin, kış sporlarıyla ilgilenen sporcuların karşı karşıya kaldıkları zorlukların nasıl üstesinden geldiklerini, bilim ve teknolojinin kış sporlarını nasıl etkilediğini birlikte inceleyelim.
Sporcular Dondurucu Soğukla Nasıl Baş Ediyor?
Kaslar tarafından üretilen güç, kasların kasılma ve gevşeme süreçleri dolayısıyla performansı sıcaklık değişimlerinden büyük ölçüde etkilenir. Yapılan bir araştırma kas sıcaklığındaki 8ºC’lik bir düşüşün performansta %27’lik bir azalmaya neden olduğunu gösteriyor. Soğuk aynı zamanda kasların hareketini sağlayan sinir iletilerinin de daha yavaş aktarılmasına yol açıyor. Bu nedenle günümüzde kış sporlarında sporcuların vücut sıcaklıklarının istenilen değerde tutulması için özel kıyafetler geliştiriliyor.
Kış sporlarında sporcular dondurucu soğuktan korunmak için katmanlı (genellikle üç bileşenden oluşur) şekilde giyinir. En içteki nem emici katman, yüksek enerji gerektiren aktivitelerde oluşan terin ciltten uzaklaştırılmasını sağlar. Ter vücuttan ısı alarak buharlaştığı için vücuttan uygun şekilde uzaklaştırılmazsa vücut sıcaklığının düşmesine neden olur. Bu amaçla nemi hızlı bir şekilde emen hafif malzemelerden üretilen kumaşlar kullanılır. Ortadaki katman ise ısı yalıtımı sağlayan tabakadır. En üstte ise rüzgâr ve sudan koruyan bir katman bulunur. Bu iki katman da hafif ve nefes alabilen özellikte malzemelerden üretilir.
Sporcuları Koruyan Teknolojiler
Kış sporlarının birçok dalı heyecan verici olmasına rağmen tehlikelidir. Çünkü kış sporlarında genellikle yüksek hızla ve havada çeşitli hareketler ve manevralar gerçekleştirilir. Örneğin kayakla atlamada sporcuların hızı saatte 90 kilometreye, skeletonda ise (kızakla yapılan bireysel bir kış sporu) saatte 120 kilometreye ulaşabilir. Bu nedenle çarpma ya da düşme durumunda sporcuların zarar görmesini engelleyecek ekipmanlar ve kıyafetler geliştiriliyor.
2014 Kış Olimpiyatları'nda skeleton dalında yarışan bir sporcu
Kafa travmaları kış sporlarında en sık görülen yaralanma türlerinden biri. İsveç Kraliyet Teknoloji Enstitüsü araştırmacıları, beynin kendini koruma mekanizmasından ilham alarak bir kask geliştirdi. Geliştirilen kask, kafalarını bir zemine yüksek hızla ve belirli bir açıyla çarpmaları halinde sporcuların beynini dönme hareketinin neden olabileceği muhtemel hasarlardan koruyor.
MIPS Brain Protection System - Kaskın iç kısmındaki hareketli katman çarpma durumunda kaskın kafa etrafında kısmen hareket etmesini sağlıyor. Böylece dönme hareketinin beyinde neden olduğu hasarın etkisi azaltılabiliyor.
Benzer şekilde kayak sporcuları da yarışlarda sıkça yaralanmalı kazalar geçiriyor. D-air Ski ismi verilen sistemde, özellikle dik yamaçlardan yüksek hızla inen kayak sporcularını korumak için motosiklet yarışçılarının giydiği hava yastığı teknolojisi kullanılıyor.
D-air Ski sisteminde kullanılan algoritma kıyafette bulunan sensörler aracılığıyla sporcunun vücudunun konumunu ve hızını belirliyor. Böylece sistem sporcunun havada takla attığı, kayarak ya da yuvarlanarak düştüğü durumları tespit edebiliyor ve bir çarpma ihtimali algıladığında 100 milisaniye içinde tamamen şişebiliyor.
Kış sporlarıyla ilgileniyorsanız dik yamaçlardan çok yüksek hızla kayarak inen, havada atlayışlar yapan, buz üzerinde hızla hareket eden sporcular kalbinizin hızla atmasına neden olabilir. Ancak bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeler, geçmişi eski zamanlara dayanan bu spor dallarının günümüzde çok daha güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlarken sporcuların performanslarını artırmalarına da yardımcı oluyor.
-
Ferretti, G. ve ark., "Effects of temperature on the maximal instantaneous muscle power of humans", European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, Cilt 64, Sayı 2, s. 112–116, 1992.
-
Flørenes, T. W ve ark., “Injuries among World Cup ski and snowboard athletes”, Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, Cilt 22, Sayı 1, s. 58-66, 2012.
