Ay Topraklarında Bitki Büyütüldü

Florida Üniversitesinden Anna-Lisa Paul, Stephan Elardo ve Robert Ferl tarafından yapılan araştırmanın sonuçları Communications Biology’de yayımlandı.

Florida Üniversitesinden Anna-Lisa Paul ve Robert Ferl yıllardır uzayda bitki büyütme konusunda araştırmalar yapıyor. Daha önceleri Uluslararası Uzay İstasyonu’nda ve Dünya’nın etrafında çok yüksek irtifalarda dolanan mekiklerde yapılan çeşitli deneylere önderlik eden araştırmacılar, bu kez Ay’da bitki büyütme konusuna odaklanmışlar. Deneyler sırasında 1969-1972 dönemindeki insanlı Ay görevleri sırasında Ay topraklarından toplanan örnekler kullanılmış.

Çalışmaları zorlaştıran en büyük etken, Ay’dan Dünya’ya getirilen toprak örneği miktarının azlığı olmuş. Araştırmacılar sadece 12 gram Ay toprağı edinebilmişler. Bu durum deney koşullarının dikkatlice tasarlanmasını gerektirmiş.

Deneyler sırasında, birer gram Ay toprağı her biri yüksük büyüklüğünde kapların içine konulmuş ve içlerine Arabidopsis bitkisinin tohumları atılmış. Bu bitki genetik kodunun tamamının haritalanmış olması nedeniyle bitki bilimi araştırmalarında sıklıkla kullanılıyor. 

Ay topraklarında büyüyen bitkilerde ne gibi farklılıklar ortaya çıktığının daha iyi anlaşılması için çeşitli kontrol deneyleri de yapılmış. Bu deneylerde JSC-1A olarak adlandırılan bir tür toprak kullanılmış.

Deneylerin başlangıcında, Ay topraklarının bitkilerin filizlenmesinde rol alan hormonların ve sinyallerin çalışmasına bir engel oluşturmadığı görülmüş. Besleyici bir sıvı ile sulanan Ay topraklarındaki tohumlar filizlenmeye başlamış.

İlerleyen zamanlarda Ay topraklarında büyüyen bitkiler ile kontrol grubundaki bitkiler arasında çeşitli farklar gözlemlenmiş. Ay topraklarında büyüyen bitkilerin kontrol grubu bitkilerine kıyasla hem daha yavaş büyüdüğü hem daha küçük kaldığı görülmüş. Ayrıca Ay topraklarında filizlenen bitkiler arasındaki boyut farklarının çok daha büyük olduğu da belirtiliyor.

Prof. Dr. Paul, gözlemlenen farkların, bitkilerin Ay topraklarının kimyasal yapısıyla baş etmeye çalıştığını gösterdiğini, genetik analizlerin de bu çıkarımı desteklediğini söylüyor.

Apollo 11, 12 ve 17 görevleri sırasında Ay'dan getirilen topraklara ve JSC-1A'ya tohumlar ekildikten 16 gün sonra çekilmiş çeşitli fotoğraflar 

Analizler, Ay topraklarında büyüyen bitkilerde, Dünya'da büyüyen bitkiler tuza, metallere ya da oksidatif strese maruz kalındığında ortaya çıkan genetik değişikliklerin meydana geldiğini gösteriyor. Gen ifadeleri ile ilgili verilerin, Ay topraklarında bitki büyütmenin zorluklarının aşılması için kullanılabileceği düşünülüyor.

Ay gelecekte insanlara ev sahipliği yapabilir ya da daha uzak gök cisimlerine gerçekleştirilecek seyahatler için bir istasyon görevi görebilir. Ay’da oksijen ve besin üretmenin ne ölçüde mümkün olduğunun anlaşılması bu bakımdan önemli. Yapılan araştırma, Ay’da oksijen ve besin üretmeye giden yolda bir ilk adım olarak görülüyor.