Kasım 2021’de Gökyüzünde Neler Oluyor?
Kasım ayında Merkür Güneş’in doğuşundan önce; Venüs, Jüpiter ve Satürn Güneş’in batışından sonra görülebilir. Mars ise ayın sonunda gün doğumundan önce gökyüzünde tekrar ortaya çıkmaya başlıyor.
Merkür, kasım ayında Güneş’in doğuşundan önce doğu-güneydoğu yönünde, ufkun üzerinde görülebilir. 3 Kasım’da Merkür, hilal şeklindeki Ay ve Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Spika gökyüzünde küçük bir üçgen oluşturuyor. Merkür, 29 Kasım’da yörünge hareketi sırasında Güneş’in arkasından geçiyor. Bu yüzden kasım ayının ikinci yarısından itibaren Güneş’in parlaklığı nedeniyle görülemiyor.
Kasım ayı, Venüs’ün evrelerini gözlemlemek için çok uygun. Ay boyunca her geçen gün Venüs’ün parlaklığı artıyor ancak gezegenin aydınlık görünen alanı gittikçe azalıyor. 8 Kasım’da Venüs’ü, Güneş’in batışından sonra güneybatı yönünde ufkun üzerinde hilal şeklindeki Ay ile bir arada görebilirsiniz.
Mars, ekim ayında yörünge hareketi sırasında Güneş’in arkasından geçmişti. Bu süreçte Güneş’in parlaklığı nedeniyle birkaç hafta boyunca görülemeyen Kızıl Gezegen, kasım ayının ikinci yarısından itibaren Güneş’in doğuşundan önce doğu-güneydoğu yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkmaya başlıyor. Ayın ilerleyen günlerinde daha erken doğmaya başlayan Mars’ın gözlem süresi uzuyor. 11 Kasım sabahı Merkür ve Mars’ı birbirine yakın görebilirsiniz.
Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 6 Kasım’da Dünya’ya en yakın, 21 Kasım’da ise Dünya’ya en uzak konumda. Bu konumlardayken iki gök cismi arasındaki mesafe sırasıyla 358.800 km ve 406.300 km. Ay’ın dolunay evresinde olduğu tarihle Dünya’ya en uzak konumda olduğu tarihin birbirine yakın olması nedeniyle, kasım ayındaki dolunay yılın diğer aylarındaki dolunaylardan biraz daha küçük görünüyor.
19 Kasım’da parçalı Ay tutulması gerçekleşiyor. Tutulma Amerika, Avrupa’nın kuzeyi, Asya’nın doğusu ve Avustralya’dan izlenebiliyor. Ancak gündüz saatlerine denk geldiği için ülkemizden görülemiyor. Parçalı Ay tutulması sırasında Ay yuvarlağının %97,4’ü yani tamamına yakını Dünya’nın gölgesinden geçiyor.
Ay tutulmaları sırasında Güneş, Dünya ve Ay aynı hizadadır. Bu sırada Dünya’nın arkasında aydınlık, yarı gölge ve gölge bölgeler oluşur; Ay, Dünya’nın arkasındaki yarı gölge ve/veya gölgeden geçer. Ay yuvarlağının tamamı değil de bir kısmı Dünya’nın arkasında oluşan gölgeden geçtiğinde tutulma, parçalı Ay tutulması olarak isimlendirilir.
Kaynaklar:
- 2021 Gök Olayları Yıllığı, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
- https://svs.gsfc.nasa.gov/11353
