Kot Pantolon: Kim, Ne Zaman İcat Etti?

mescioglu / iStock

Çoğumuzun gardırobunda bir tane de olsa kot pantolon vardır. Çünkü bu pantolonlar kolay kolay kırışmaz, lekeyi belli etmez ve oldukça dayanıklıdır. Peki, günümüzde özellikle gençler tarafından sıkça kullanılan kot pantolonların ne zaman üretilmeye başlandığını merak ediyor musunuz? Haydi o zaman geçmişten günümüze doğru bir yolculuğa çıkalım ve çeşit çeşit modelleriyle rafları dolduran kot pantolonların icat hikâyesine birlikte bakalım.

Kot Pantolon Hangi Kumaştan Üretilir?

Kot pantolon, “denim” olarak adlandırılan ve büyük oranda pamuktan oluşan bir tür kumaştan üretilir. Denim kelimesinin kökeni Fransa’nın “de Nimes” bölgesinde üretilen özel çivit mavisi kumaşa dayanıyor. Bu arada kot pantolonun İngilizce karşılığı olan blue jean’in kökenin de İtalya’nın Cenova şehrinde üretilen ve Cenova mavisi (bleu de Gênes) olarak adlandırılan kumaşlardan kaynaklandığını söyleyelim. Kot kelimesinin ne zaman kullanılmaya başlandığınaysa yazının sonunda değineceğiz.

Stopboxstudio / iStock

Kot pantolonun üretiminde kullanılan denim kumaşlar

Kot Pantolonun İcadı

1800’lü yıllarda Avrupa’da denim kumaş kullanılarak üretilen kot pantolonlar günümüzdekilerden farklıydı. Bu pantolonların çok daha sağlam, işlevsel ve popüler hâle gelmesiyse ABD’deki iki girişimcinin sayesinde mümkün oldu. Peki nasıl?

1849 yılında ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bir marangozun değirmen inşaatı sırasında altın bulduğu haberi hızla ülke geneline yayıldı. Bu da Altına Hücum olarak adlandırılan, birçok insanın Kaliforniya’ya gelip altın aradığı bir dönemin başlamasına yol açtı.

Moviestore Collection Ltd / Alamy

Kaliforniya’daki Altına Hücum dönemini yansıtan bir pul

Altın arayan madencilerin giydiği kanvas kumaştan üretilen tulumlar kolayca yıpranıyor ve yırtılıyordu. Bu duruma çözüm bulmak isteyen Jacob Davis adlı terzi, önce kanvas yerine denim kumaşları kullandı. Ardından kıyafetlerin en çok gerilen noktalarına bakır perçinler takarak daha dayanıklı işçi kıyafetleri üretti. Denim kumaşlar çivit adı verilen bir madde ile boyanıyordu. Çivit ucuz olmasının yanı sıra lekeleri gizleyebiliyor ve kumaşın içine işlemiyordu.

Combine Harvester / Alamy

Çivit mavisine boyanan denim kumaşın yakın plan görüntüsü

Bugün kot pantolon olarak adlandırdığımız bu kıyafetler kısa süre içerisinde işçiler arasında popüler hâle geldi. Bunun üzerine Davis hem daha fazla kot pantolon üretmek hem de bu kıyafetlerin patentini almak istedi. Ancak bunun için maddi desteğe ihtiyacı vardı. Aradığı destek, kot pantolonların kumaşlarını satın aldığı Levi Strauss’tan geldi. Strauss birçok ürünün toptancılığını yapan bir tüccardı. Birlikte bir şirket kuran ikili 1873’te kot pantolonların patentini aldı. 20 yıl boyunca kot pantolon üreten şirketin patent süresi dolduktan sonra birçok şirket Davis ve Strauss’un ürettiği pantolonları kopyalamaya başladı.

Helen Sessions / Alamy

Strauss ve Davis tarafından üretilen pantolonun üzerindeki etikette, sağlamlığını vurgulamak için iki at tarafından farklı yönlere doğru çekilen kot pantolona yer verilmiştir.

Başlangıçta madencilerin giydiği bir iş kıyafeti olarak tasarlansa da mavi kot pantolonlar 1930’larda kovboylar, 1950’lerdeyse ABD’li ünlü film yıldızları ve şarkıcılar sayesinde halk arasında popüler hâle geldi ve tüm dünyaya yayıldı.

Pictorial Press Ltd / Alamy

Marlon Brando gibi ünlü aktörler oynadıkları filmlerde kot pantolon giyerek bu kıyafetin popüler hâle gelmesini sağladı.

Muhteşem Kot! Nasıl Yani?..

Gelelim “kot” kelimesinin ne zaman kullanılmaya başlandığına. 1940’lı yılların sonunda Fransa’da terzilik eğitimi alan Muhteşem Kot, denim kumaştan üretilen pantolonların dikişlerinin sağlamlığına hayran kalır ve bu kıyafetin aynısını Türkiye’de üretmeye karar verir. Ülkemize döndükten sonra günde 200 adet pantolon üretme kapasitesine ulaşır ve 1960 yılında KOT adını marka olarak tescil ettirir. 1980’lı yıllardan sonra yabancı markaların da rekabete dâhil olmasıyla birlikte satışları düşen KOT, 1992 yılında üretimine son verir. Günümüzde denim kumaştan üretilen bu pantolonlar hâlâ kot olarak adlandırılıyor.

Kaynaklar:

• https://www.levistrauss.com/2019/07/04/the-history-of-denim/
• https://www.wonderopolis.org/wonder/who-invented-blue-jeans
• https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/the-origin-of-blue-jeans-89612175/
• https://www.thoughtco.com/levi-strauss-1992452
• https://www.bbc.com/culture/article/20150401-jean-genie-the-denim-evolution
• https://web.archive.org/web/20070218140743/http://www.ard.org.tr/makaleler.htm