logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

2025 Nobel Kimya Ödülü Metal-Organik Kafes (MOF) Malzemelerin Geliştirilmesi Çalışmalarına Verildi

Ayın Matematik Sorusunu Doğru Çözenler – Eylül 2025

Medya Çağına Ayak Uyduran Bir Duygu: FOMO Nedir?

2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü “Çevresel Bağışıklık Sistemi”nin Keşfine Verildi

2025 Nobel Fizik Ödülü Makro Ölçekteki Kuantum Özellikleri Deneylerine Verildi

Cüce Gezegenler: Güneş Sistemi’nin Mini Dünyaları

Ayın Şifrebilim Sorusunun Cevabı – Eylül 2025


2025 Nobel Kimya Ödülü Metal-Organik Kafes (MOF) Malzemelerin Geliştirilmesi Çalışmalarına Verildi

Hayriye Yetiş Avcı
15/10/2025

2025 Nobel Kimya Ödülü metal-organik kafes (MOF) malzemeler olarak bilinen hayli gözenekli yapıdaki malzemelerin geliştirilmesi çalışmalarına verildi.

2025 Nobel Kimya Ödülü Metal-Organik Kafes (MOF) Malzemelerin Geliştirilmesi Çalışmalarına Verildi

Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar Yaghi

İsviçre Kraliyet Bilim Akademisi’nin açıklamasında ödülün 2025 yılı sahipleri Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar M. Yaghi oldu. Araştırmacılar ilk MOF malzemelerini geliştirerek bu yapıların olağanüstü potansiyelini ortaya çıkardılar ve on binlerce yeni MOF tasarımının önünü açtılar.

MOF’lar, karbondioksit gibi gazları yakalama ve depolama, PFAS (perfloroalkil ve polifloroalkil maddeler) ya da “sonsuz kimyasallar" olarak bilinen zararlı kimyasal maddeleri sudan uzaklaştırma hatta ilaçların vücutta taşınması gibi birçok amaç için özel olarak geliştirilebilen malzemelerdir. Peki çevreden sağlığa birçok alanda devrim yaratabilecek ve 21. yüzyılın malzemesi olarak nitelendirilen bu yapılar nasıl geliştirildi? Gelin Nobel Ödülü’ne uzanan bu bilimsel keşfin izini birlikte sürelim.

Richard Robson 1980’lerin sonlarında elmasın düzenli kristal yapısından ilham alarak MOF yapılarının temelini attı. Elmasta her bir karbon atomu dört komşusuna bağlanarak küçük piramitler oluşturur. Robson, bu düzeni taklit ederek benzer bir yapı kurmak istedi. Ancak kendi modelinde karbon yerine pozitif yüklü bakır iyonları ve dört bağlanma noktasına sahip moleküller kullandı. Robson’ın öngördüğü gibi iyonlar ve moleküller kendiliğinden düzenli bir kristal yapı oluşturdu. Ancak bu yapı, kompakt yapıdaki yani atomların birbirine çok yakın düzenlendiği, aralarında neredeyse hiç boşluğun olmadığı elmasın aksine içinde çok sayıda büyük gözenek barındırıyordu.

Başlangıçta birçok kimyager bu yapıları “dayanıksız” bulup çalışmaları umutsuz görse de Robson’ın fikirleri geleceğin malzeme bilimine yön verecek ilk kıvılcımlardı. Onun bu öngörüsü, yıllar sonra Kitagawa ve Yaghi’nin çığır açan buluşlarının zeminini hazırlayacaktı.

1990’ların başlarında Susumu Kitagawa, gözenekli moleküler yapılar inşa etmeye odaklandı. Ancak ilk çalışmalarına destek bulmakta zorlandı; çünkü geliştirdiği malzemeler kırılgandı ve belirli bir kullanım alanı yoktu. Fon başvuruları reddedildikçe Kitagawa’nın aklındaki soru daha da netleşti: MOF’ları diğer malzemelerden farklı kılan şey neydi?

Bu soruya cevabı, 1998’de yayımladığı bir makalede verdi.

Kitigawa’ya göre MOF’ların benzersizliği, çok çeşitli moleküllerden üretilebilmeleri ve esnek yapıları sayesinde farklı işlevlere uyum sağlayabilmeleriydi. Bu fikirle yola çıkan Kitagawa, esnek yapıda MOF’lar geliştirmeyi başardı.

Omar Yaghi, 1990’ların ortalarında yeni malzemeler sentezlemenin daha kontrollü ve öngörülebilir yollarını arıyordu. 1995’te yayımladığı çalışmasında bakır ya da kobalt iyonlarını organik moleküllerle birleştirerek ağ benzeri yapılar oluşturdu. Bu malzemelerden biri, gözenekleri doluyken bile 350 °C’ye kadar ısıtıldığında yapısını koruyabiliyordu. Yaghi, çalışmasında ilk kez metal-organik kafes (MOF) terimini kullandı. Daha sonraki araştırmalarında, moleküller arasındaki bağlantıları değiştirerek MOF’lara farklı özellikler kazandırmanın mümkün olduğunu gösterdi. Böylece yalnızca birkaç değil, binlerce farklı MOF türü üretilebileceğini kanıtladı. Yaghi’nin sistematik yaklaşımı, MOF kimyasını bir keşif alanı olmaktan çıkarıp tasarlanabilir bir bilim dalına dönüştürdü.

Bugün binlerce farklı MOF malzemesi enerji, çevre ve sağlık alanlarında test ediliyor. Bu malzemelerin sahip olduğu potansiyelin farkında olan birçok şirket, seri üretim ve malzemelerin ticarileştirilmesi için yatırımlar yapıyor. Yarı iletken üretiminde zararlı gazları yakalamak, elektrik santrallerinde karbondioksit salımını azaltmak ya da içme suyundan kirletici kimyasalları temizlemek gibi birçok uygulama artık mümkün hâle geliyor.

Bu yılın Nobel Kimya Ödülü sahipleri, yalnızca yeni bir malzeme sınıfı geliştirmedi, aynı zamanda kimyanın ve bir ölçüde dünyamızın geleceğini şekillendirecek yepyeni ufuklar açtılar.

Kaynak:

https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2025/popular-information/

Konu
Nobel Ödülü

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

TÜBİTAK 4006 Bilim Fuarları Destekleme Programının 12. Dönem Çağrıları Yayınlandı!

Duyurular • 26-09-2025

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 08-09-2025

Temmuz 2025’te Gökyüzü

Gökbilim • 08-07-2025

Keneler Neden Tehlikeli?

Soru - Cevap • 16-08-2025

NEXT Sosyal Nedir?

Haberler • 17-08-2025

Chandra, Yeni Tip Kozmik Nesneden Gelen Düzenli Sinyaller Tespit Etti

Haberler • 30-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş