Albedo Etkisi Nedir?
Herhangi bir yüzeyin üzerine düşen güneş ışığını yansıtma kapasitesine albedo denir. Peki yeryüzündeki farklı alanların albedo kapasiteleri hakkında neler biliyoruz?
NASA/GSFC/Science Photo Library
Herhangi bir yüzeyin üzerine düşen güneş ışığını yansıtma kapasitesine albedo denir. Albedo, yüzeyin yansıtma gücü ya da yansıtma yeteneği olarak da ifade edilir. Bir cismin albedosu; güneş ışığının geliş açısına, cismin yüzey alanına, dokusuna veya rengine bağlı olarak değişir. Örneğin açık renkli yüzeyler Güneş’ten gelen ışığın büyük bir kısmını yansıtarak atmosfere geri gönderir. Bu yüzeylere yüksek albedoya sahip yüzeyler denir. Karanlık yüzeyler ise Güneş’ten gelen ışığı yüksek oranda soğurur. Bu yüzden karanlık yüzeylere düşük albedoya sahip yüzeyler denir.
Dünya’nın albedosu ortalama 0,31’dir. Yani Dünya, Güneş’ten gelen ışığın neredeyse üçte birini uzaya yansıtır. Fakat bu durum yeryüzünün farklı yerleri için değişiklik gösterir. Örneğin buz ve karla kaplı alanlar ya da buzla kaplı Arktik ve Antartika yüksek albedoya sahiptir ve Güneş’ten gelen ışığın çoğunu uzaya yansıtır. Yüksek albedo etkisi en fazla kışın görülür. Çünkü temiz kar, güneş ışığının yaklaşık %80-%90’ınını yansıtır. Bulutlar da üzerlerine düşen ışığın büyük kısmını (yaklaşık %60-%90’ınını) yansıtır. Aynı şekilde kumlu bölgeler ve çöller de yüksek albedoya sahip alanlardır.
river34/iStock.com
Okyanuslar, bataklıklar ve ormanlar ise düşük albedoya (0,05-0,25) sahiptir. Özellikle okyanuslar, üzerlerine düşen güneş ışığının çoğunu soğurur, çok az bir kısmını ise yansıtır.
Albedo Etkisi Önemli mi?
Dünya’nın ortalama yüzey sıcaklığı şu an yaklaşık 15 °C. Eğer Dünya tamamen donarsa yani çok yüksek albedo etkisi gösterirse gezegenin ortalama sıcaklığı −40 °C’ın altına düşer. Sadece karalar buzla kaplı olursa ortalama sıcaklığı 0 °C’a düşer. Eğer tamamı su ile kaplı olursa yani düşük albedo etkisi gösterirse ortalama sıcaklığı yaklaşık 27 °C’a yükselir. Dolayısıyla albedo etkisi Dünya’nın yaşama elverişli bir sıcaklığa sahip olması açısından önemlidir.
Dünya gibi diğer gök cisimleri de yüzey ve atmosfer yapılarına göre farklı albedolara sahiptir. Örneğin gaz devleri olarak bilinen Jüpiter ve Satürn 0,34 albedoya sahip iken Venüs 0,75 albedoya sahiptir.
Natacha Lor/500px/Getty Images
Ay, üzerine düşen ışığın %12’sini yansıtır. Yani Ay’ın albedosu 0,12’dir.
Not: Albedo, Latince “beyazlık” anlamına gelir ve yine Latincede “beyaz” anlamında kullanılan albus kelimesinden türetilmiştir.
Kaynaklar:
