Aralık 2022’de Gökyüzünde Neler Oluyor?

SaulHerrera-Getty Images

Merkür ve Venüs kasım ayında Güneş’in parlaklığı nedeniyle görülememişti. Aralık ayında ise her iki gezegeni Güneş’in batışından hemen sonra batı yönünde ufkun üzerinde görebilirsiniz. Ayın ilerleyen günlerinde Merkür ve Venüs ufkun üzerinde yükseliyor ve iki gezegenin parlaklıkları artıyor.

24 Aralık’ta hilal şeklindeki Ay, Merkür ve Venüs’ün gökyüzünde oluşturduğu üçgen şeklini görebilirsiniz.

21 Aralık’ta Merkür en büyük doğu uzanımı konumuna geliyor. Bu konumdayken Dünya’dan Merkür’e ve Dünya’dan Güneş’e giden hayali çizgiler arasındaki açı 20,1 derece. Merkür ile Güneş arasındaki açısal mesafenin en büyük olduğu bu dönem, Merkür gözlemi için son derece uygun bir zaman.

Sebastien Beaucourt - Look At Sciences / Science Photo Library

Mars aralık ayında bütün gece gökyüzünde. Kızıl Gezegen ayın başında Güneş’in batışından sonra kuzeydoğu-doğu yönünde ufkun üzerinden yükselmeye başlıyor ve Güneş’in doğuşuna kadar görülebiliyor. Mars, 26 ay aradan sonra 8 Aralık’ta karşı konuma geliyor. 8 Aralık’ta dolunay evresindeki Ay ile Mars’ı, Boğa Takımyıldızı’nda birlikte görebilirsiniz.

Karşı konumdayken Güneş, Dünya ve Mars aynı hizadadır ve Dünya Güneş ile Mars’ın arasında bulunur. Mars karşı konuma geldiği tarihte aynı zamanda Dünya’ya da en yakın durumda. Bu nedenle karşı konuma geldiği zamanlar Mars gözlemi için son derece uygun.

Çizim: Umut Aybek

Jüpiter aralık ayının başında Güneş’in batışından sonra güneydoğu yönünde ufkun yaklaşık 40 derece üzerinde ortaya çıkıyor ve gece yarısından yaklaşık iki saat sonra batı yönünden batıyor. Jüpiter ayın ilerleyen günlerinde daha erken batmaya başlıyor. Aralık ayının Venüs’ten sonraki en parlak gezegeni olan Jüpiter’i 29 Aralık’ta ilk dördün evresine yaklaşan Ay ile birlikte görebilirsiniz.

Satürn aralık ayında Oğlak Takımyıldızı’nda. Halkalı gezegeni ayın ilk günlerinde Güneş’in batışından sonra güney yönünde ufkun 30 derece üzerinde gökyüzünde bulabilirsiniz. Ancak acele etmelisiniz. Çünkü Satürn saat 22.30 civarında güneybatı-batı yönünde ufuktan batıyor. Satürn ayın ilerleyen günlerinde daha erken batmaya başlıyor ve görülebileceği süre kısalıyor.

26 Aralık’ta Satürn’ü ve hilal şeklindeki Ay’ı Oğlak Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz.

Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 12 Aralık’ta Dünya’ya en uzak konuma geliyor. Bu konumdayken iki gök cismi arasındaki mesafe 405.868 km. Ay, 24 Aralık’ta ise Dünya’ya en yakın konumda yani yerberi konumunda. Bu tarihte Ay ve Dünya arasındaki mesafe ise 358.270 km.

Ay, Mars’ı Örtüyor

8 Aralık’ta Ay, Dünya ile Mars’ın arasından geçiyor. Bu sırada Mars kısa bir süre Ay’ın arkasında kalıyor ve Dünya’dan görülemiyor. Ay’ın Mars’ı örtmesi olarak isimlendirilen bu olay, gündüz saatlerine denk geldiği ve bu sırada Ay ve Mars ufkun altında olduğu için ülkemizden izlenemiyor.

İkizler Gök Taşı Yağmuru

Yılın en etkileyici gök taşı yağmuru olan İkizler Gök Taşı Yağmuru, 14 Aralık’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor. Bu tarihte berrak bir gökyüzünde ve ışık kirliliğinden uzak bir noktada saatte maksimum 150 gök taşı görülebilir.

14 Aralık’ta gök taşlarının gökyüzünde ortaya çıkıp etrafa dağılıyormuş gibi göründüğü noktayı yani saçılma noktasını İkizler Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz. Saçılma noktası Güneş’in batışından sonra kuzeydoğu yönünde ufkun üzerinde yükselmeye başlıyor ve gece yarısında gökyüzünde en yüksek noktaya ulaşıyor. 14 Aralık’ta %72’si aydınlık görünen Ay, gök taşlarının fark edilmesini kısmen zorlaştırabilir.

İkizler Gök Taşı Yağmuru, gökyüzünde bıraktığı parlak ve farklı renkteki izlerle biliniyor. Gök taşları atmosferde yanarken ortaya çıkan farklı renkler, yapılarında bulunan farklı metallerden kaynaklanıyor.

Kış Gün Dönümü

22 Aralık’ta Kuzey Yarım Küre’de kış gün dönümü gerçekleşiyor. Kuzey Yarım Küre’de kış mevsiminin başlangıcı olarak kabul edilen bu olay sırasında güneş ışınları Güney Yarım Küre’deki Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla geliyor.

Dünya’nın ekseni 23,5 derece eğik olduğundan yıl boyunca Güneş’in gökyüzünde izlediği yol ve gökyüzündeki yüksekliği değişir. Kış gün dönümünde Güneş gökyüzünde daha kısa bir yol izlediği için bu tarih Kuzey Yarım Küre’de gündüz süresinin en kısa, gece süresinin en uzun olduğu gündür.

Sebastien Beaucourt - Look At Sciences / Science Photo Library

Kaynaklar:

• Ratcliffe, M., Ling, A., December 2022 A Mighty Mars Rises”, Astronomy, Cilt 50, Sayı 12, 2022.
• Seronik, G., A Dusk Holiday Delight”, Sky and Telescope, Cilt 144, Sayı 6, 2022.
• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
• https://physics.weber.edu/schroeder/ua/sunandseasons.html
• https://www.rmg.co.uk/stories/topics/when-winter-solstice-shortest-day