Atmosferdeki Karbondioksit Yiyeceklerin Besin Değerlerini Etkiliyor

Dünya genelinde farklı üniversitelerden bilim insanları tarafından gerçekleştirilen araştırmada atmosferdeki karbondioksit seviyesindeki artışın tarım ürünlerinin protein, vitamin, mineral gibi besin değerlerini etkilediği anlaşıldı.

Sera etkisine neden olan gazlardan biri olan karbondioksitin atmosferdeki oranının artması Dünya’nın ortalama sıcaklığının artmasına yani küresel ısınmaya katkıda bulunuyor. Atmosferdeki karbondioksit seviyesi 1958 yılından bu yana %30 arttı. Enerji kaynağı olarak fosil yakıtların kullanılması, ormanların azalması gibi insan kaynaklı etkinlikler bu artışın en önemli nedenlerinden.

Ancak atmosferdeki karbondioksitin ekosistem üzerindeki tek etkisi küresel iklim değişikliklerine neden olması değil. Sera gazları ve sebep oldukları küresel ölçekteki iklim değişiklikleri toprakta bulunan minerallerin miktarında, hava sıcaklığında ya da yağış miktarında değişime neden olarak tarım ürünlerinin besin değerlerini etkileyebiliyor.

Sonuçları Scientific Reports dergisinde yayımlanan araştırmada bilim insanları atmosferdeki karbondioksit miktarının artmasının pirincin besin değerlerini örneğin içindeki protein, vitamin ve minerallerin miktarını nasıl etkilediğini belirlemeye çalıştı.

Bu amaçla Çin’deki ve Japonya’daki pirinç yetiştirilen alanlarda 18 farklı pirinç türüyle bir deney yapıldı. Deney sırasında havadaki karbondioksit oranı 568 ppm ile 590 ppm arasında değiştirildi. Günümüzde atmosferdeki karbondioksit oranı ise 410 ppm seviyesinde.

Sonuçta havadaki karbondioksit oranı arttıkça pirinçlerin yapısındaki protein ile demir ve çinko minerallerinin miktarının azaldığı belirlendi. Ayrıca B1, B2, B5 ve B9 vitaminlerinin miktarının da karbondioksit oranındaki artışa bağlı olarak azaldığı anlaşıldı. B6 vitamininin miktarı aynı kalırken, E vitamininin miktarı ise arttı.

Bitkiler havadaki karbondioksiti, topraktaki suyu ve mineralleri güneş ışığı etkisiyle oksijene ve besin maddelerine dönüştürür. Bu süreç fotosentez olarak isimlendirilir. Bitkilerin fotosentezle ürettiği besin maddelerinin türleri ve miktarları topraktaki minerallerin ve atmosferdeki karbondioksitin seviyesiyle yakından ilişkilidir. Atmosferdeki karbondioksitin topraktaki minerallerin miktarıyla orantılı olarak artmaması bir dengesizliğe neden olur. Araştırmacılar atmosferdeki karbondioksitin tarım ürünlerinin besin değerlerini etkilemesinin nedeninin bu durum olduğunu düşünüyor.

Çoğunluğu Asya Kıtası’nın güneyinde yaşayan dünya genelinde yaklaşık 600 milyon insanın temel besin kaynağı pirinç. Dolayısıyla insan kaynaklı etkinliklerin atmosferde neden olduğu değişimler sağlıklı kalabilmek için ihtiyaç duyduğumuz besinlerin niteliğini de etkiliyor.

Kaynak:

• Zhu, C. ve ark., “Carbon dioxide (CO₂) levels this century will alter the protein, micronutrients, and vitamin content of rice grains with potential health consequences for the poorest rice-dependent countries”, Science Advances, Cilt 4, Sayı 5, Makale No: eaaq1012, 2018.