Patlamış Mısır Neden Patlar?
Sinema deyince birçoğumuzun aklına gelen patlamış mısır elbette sadece sinema salonlarının değil evde televizyon izleme keyfinin de vazgeçilmezidir.
Tarihi 7000 yıl önceye dayanan ekonomik fiyatlı ve lezzetli bu yiyecek hiç şüphesiz dünya genelinde en çok tüketilen atıştırmalık gıdalardan biri.
Her Mısır Patlamaz!
Cin mısır (zea mays everta) veya patlak mısır olarak da bilinen patlamış mısır diğer mısırlardan farklı bir yapıya sahip. Taneleri sert ve küçük olan bu mısırları diğerlerinden ayıran yani patlamalarına neden olan da bu farklılıkları. Bu mısırın dış kısmındaki sert kabuğun altında yoğun nişasta tabakası bulunur. Mısıra ısı verildiğinde içindeki su ve nişasta jele benzeyen bir karışım oluşturur. Mısır tanesi ısınmaya devam ettikçe suyun da buharlaşmasıyla kabuğun iç kısmındaki basınç giderek artar ve kabuk basınç karşında dayanamaz. Böylece mısır patlar ve içindeki nişastalı kısmın dışarı çıkmasıyla beyaz rengini alarak hacminin 30-50 katı büyüklüğe ulaşır. Aslında cin mısıra has bu patlama özelliği bilinen gaz yasalarıyla da açıklanabilir. Charles yasasına göre gazın sıcaklığı arttıkça hacmi de artar. Mısır tanesindeki su buharı ısındıkça hacmi ancak mısır tanesinin içini dolduracak kadar artar. Sert ve geçirimsiz tabaka su buharının geçişine izin vermez ve gaz sıkışır. Basınç belli bir seviyeye gelince mısır patlar.
Bir mısır tanesinin patlayabilmesinde mısırın içinde ne kadar su bulunduğu da önemlidir. Bu oran yaklaşık % 14 civarında olmalıdır. Bu nedenle mısır tanesinin üzerine küçük bir delik açılıp tane güneşte bekletilirse ya da ısıtılırsa içindeki su buharı basınç yaratmadan delikten dışarı çıkar ve böylece mısır tanesi patlamaz.
Patlamış mısırlar ile ilgili hâlihazırda yapılan pek çok bilimsel çalışma var. Bu araştırmalarda patlama hareketinin matematiksel olarak ifade edilmesinden bir mısır tanesinin patlamadan dayanabileceği en yüksek basınca kadar pek çok farklı konu çalışıldı. Bu çalışmalardan biri de Interface dergisinin Şubat sayısında yayımlandı. Bu çalışmada mısır tanesinin patlaması yavaş çekimle gösteriliyor. Ayrıca mısırın patlarken çıkardığı “pat” sesinin de incelendiği çalışmaya göre mısırın patlama sesi ilk bölünmede değil su buharı dışarı çıkarken geliyor.
Patlamış Mısır Çeşitleri
Patlamış mısırlar, patlayınca aldıkları şekillere göre isimlendirilir ve genellikle iki grupta toplanır. Düzensiz bir şekilde açılanlara “kelebek”, tamamen açılmayıp top şeklini alanlara ise “mantar” denir. Yaygın olarak kullanılan kelebek tip olsa da mantar tipinde patlayanlarla da şekerlemeler üretilir.
