Doğadaki Satranç Oyunu: Oryantiring

Hem bedeninizi hem beyninizi aktif şekilde kullanabileceğiniz bir spor dalı ilginizi çeker mi? Cevabınız “Evet!” ise oryantiring sporunu çok sevebilirsiniz. Gelin, spor yaparken yön bulma ve odaklanma gibi bilişsel becerilerinizi de geliştirebileceğiniz bu sporu daha yakından tanıyalım.

Oryantiring, harita ve pusula yardımı ile önceden belirlenmiş hedefleri sırasıyla en kısa zamanda bulma sporudur. Doğa, park veya şehir merkezi gibi çeşitli arazilerde, gece veya gündüz, her türlü hava koşulunda (güneş, yağmur, kar, rüzgâr, dolu vb.) yapılabilir. İngilizce orienteering kelimesinden gelen oryantiring Türkçeye “yönbul” olarak çevrilebilir.

Oryantiring yediden yetmişe her yaşta insanın yapabildiği bir doğa sporudur. Yarışma alanında dedelerin, anneannelerin, babaannelerin, çocukların ve torunların aynı anda olabildiği ender sporlardan biridir. Oryantiringde yarışma alanında birçok insan yarışsa da her birey kendi haritasındaki hedefleri bulmak zorundadır.

Oryantiringin Geçmişi

Oryantiring İskandinav ülkelerinin (İsveç, Norveç, Danimarka) geleneksel sporlarındandır. Ancak oryantiring başlangıçta bir spor dalı değildi. İskandinav ülkelerinde kış aylarında güneş geç doğup erken battığı için günün büyük bölümünde hava karanlıktır. Ayrıca kış aylarında kar bitki örtüsünü kapladığından ve yer şekillerinin daha az belirgin olmasına sebep olduğundan özellikle sisli havalarda insanlar yollarını bulmakta zorlanıyordu. Dolayısıyla bu bölgelerde yaşayan insanlar bir yerden başka bir yere giderken doğada önceden belirledikleri nesneleri (örneğin direk, ağaç, kaya) takip ederlerdi. Bu durum yön belirleme ve nesneleri takip etme oyunu olan oryantiringin doğmasına neden oldu. 1900’lü yılların başında bu oyun askeri eğitimlerde kullanılmaya başlandı. Daha sonra ise diğer ülkelere yayıldı.

Oryantiring dört farklı türde yapılıyor: koşarak ve yürüyerek yapılan yaya oryantiring, kayakla oryantiring, bisikletli oryantiring ve patika oryantiring. Patika oryantiring türünde fiziksel hareket kısıtlılığı olan engelli bireyler ile normal bireyler aynı anda yarışabiliyor. Yarışmalar gündüz yapılabildiği gibi kafa lambası takılarak gece de yapılabiliyor.

 

Nelere İhtiyacımız Var?

Oryantiring yapmak için temel malzemeler pusula, harita ve hedeftir (bayrak). Pusula yön tayin etmek için kullanılır.

Fotoğraf: Mehmet Güllü - Parmak pusulalar oryantiringde koşarken kullanım kolaylığı sağlıyor.

Oryantiringde kullanılan haritalar özel çizilmiş haritalardır. Harita çizilirken öncelikle o bölgenin kuş bakışı görüntüsü temel alınır, sonra belirli bir ölçeklendirme ile küçültülür ve oryantiring türüne özgü şekil ve semboller yerleştirilerek renklendirme yapılır.

Oryantiring haritasında mavi renk sulak alanları, yeşil renk bitki örtüsünü, beyaz renk ormanlık alanları, sarı renk toprak yapısını ve siyah renkler insan yapımı nesneleri temsil eder.

Hedef (bayrak) ise beyaz ve turuncu renkte, 30 cm x 30 cm boyutlarında ve prizma şeklindedir. Üzerinde zımba vardır. Hakemler tarafından yarışma alanına yerleştirilir. Amaç sporcuların hedefleri bulmasıdır. Bazı yarışmalarda zımba yerine elektronik sistemler de kullanılabiliyor.

Fotoğraf: Mehmet Güllü - Oryantiring bayrağı

 

Oryantiring Nasıl Oynanır?

Öncelikle pusula ile yönümüzü tayin ederiz. Daha sonra haritamıza bakarak parkurda kaç hedef olduğunu ve doğada nerede olduğumuzu yani konumumuzu belirleriz. Daha sonra pusula ve harita yardımı ile doğadaki hedeflerimizi bulmak için yürümeye veya koşmaya başlarız.

Hedeflerimizden birini bulunca üzerindeki zımbayı haritamıza basarız. Böylece o hedefi bulduğumuzu haritamızda belirtiriz. Her hedef üzerindeki zımba şekli farklıdır.

Hedeflerimizi sırasıyla bulmak zorundayız. Bütün hedeflerimizi bulduktan sonra varış noktasına gideriz. Yarıştığımız kategoride hedeflerini sırasıyla en kısa sürede bulan sporcu yarışmayı kazanır.

Görsel: Mehmet Güllü

Oryantiring ülkemizde askeri okullarda ve askeri eğitimlerde 1970’li yıllarından itibaren yapılmaya başlanmıştı. Son yıllarda ise birçok oryantiring spor kulübü kuruldu. Ortaokul ve liselerde okullar arası oryantiring yarışmaları düzenleniyor. Birçok üniversitemizde oryantiring toplulukları mevcut ve üniversiteler arası yarışmalar gerçekleştiriliyor. Türkiye Oryantiring Federasyonu ise 2006’da kuruldu.

 

Kaynaklar:

• Türkiye Oryantiring Federasyonu (TOF), “Federasyon Tarihçesi”, 2019.