Gökyüzünü Aydınlatan Meteor Geçişi Gözlendi
Dün akşam başta İstanbul, Bursa, Eskişehir ve Ankara olmak üzere ülkemizin birçok şehrinde gökyüzünde ateş topunu andıran bir parlama gözlendi.
Anadolu Ajansı
Yanan bir cismin atmosferde ilerleyişine şahit olanlar arasındaki gökyüzü meraklıları veya gökbilim sevenler, bunun bir göktaşı olabileceğini tahmin etmiştir. Atmosfere girip yanan bu göktaşları meteor olarak adlandırılır ve aslında tüm yıl boyunca gözlenebilir. Zaman zaman bu meteorlar, dün akşam gözlendiği gibi adeta ateş topuna döner ve gökyüzünü bir fener gibi aydınlatabilir. Atmosfere giren meteorlar yanarken farklı renklerde ışıklar saçar. Bu renkler onların kimyasal bileşimiyle ilişkilidir. Dün akşam gözlenen meteor, fotoğraflardan anlaşıldığı kadarıyla yeşil-beyaz ağırlıklıydı. Bu da onun bileşiminde nikel ve magnezyum olabileceğini gösteriyor.
Güneş sistemimizde büyük çoğunluğu Mars-Jüpiter arasında olmak üzere çok sayıda farklı büyüklükte asteroid ve kaya parçaları bulunur. Bunun yanında sistemimizin oluşumu hakkında bilgiler taşıyan kuyruklu yıldızlar da kaya, toz ve buzdan oluşurlar. Bu cisimlerden bazıları özellikle Güneş radyasyonunun etkisi başta olmak üzere parçalanmakta ve yörüngelerinde ilerlerken arkalarında toz ve taş parçaları bırakmaktadır. Dünyamız yörünge hareketi sırasında, bu kayaçların yörüngeleri üzerinden geçerken zaman zaman arkasında toz ve taş artıklar bırakan kuyruklu yıldız veya asteroitlerin oluşturduğu taşlı topraklı yerlere girmek zorunda kalır. Bu durumda Dünya’nın çekim alanına yakalanan bazı taş parçaları da atmosferimize girer ve yanarak ilerlerken gökyüzünde ışık izleri oluşturur. Bu şekilde gerçekleşen ve zaman zaman daha çok sayıda gözlenen göktaşları adeta yağmura dönüşür. Bu da “meteor veya göktaşı yağmuru” olarak adlandırılır. Bunun dışında Güneş sisteminde çok sayıda irili ufaklı kaya parçası dolandığından yılın herhangi bir anında da Dünya’mızın çekim alanı etkisiyle atmosferimize girip yanan göktaşlarını görmek olasıdır.
Atmosferimize giren irili ufaklı uzay kayalarının çok önemli bölümünün yere ulaşmadan yanarak parçalandığını ve eridiğini hatırlamakta fayda var.
Bazı yağmurlarda (örneğin Perseid, Geminid meteor yağmurları) yoğun olmak üzere gökyüzünde herhangi bir anda meteor geçişi, bıraktığı ışık izleriyle gözlenebilir çünkü Güneş sisteminde dolanan çok sayıda uzay kayası ve beraberinde farklı tarihlerde ortaya çıkan 100’den fazla onaylanmış, 1000’den fazla şüpheli göktaşı yağmuru vardır.
Yaklaşan ve bu ayda yoğunlaşan Delta Aquariid ve ağustos ayındaki Perseid meteor yağmurlarını izlemek için sizleri karanlık gökyüzünün altında seyre davet ediyoruz.
Meteorlar dışında gökyüzünde ışık izleri bırakarak ilerleyen farklı cisimler de olabilir. Son yıllarda uzaya gönderilen yapay uydu sayısının üstel olarak artmasıyla etrafımızda dolanan yapay uyduların sayısının on bine yaklaştığı tahmin ediliyor. Bu nedenle yapay uydu kaynaklı uzay çöplerinin de atmosferimize artık daha sık girdiğini, bunların da yanarak ilerlediğini ve bazılarının ise yer yüzeyine düştüğünü bilmemizde fayda var. Bunları meteorlardan ayırmak için kullanılan kriterler (ilerleme hızları, hangi renklerde göründükleri, yere düştüler ve malzemelerine ulaşıldıysa yapılan analizler vb.) var. Ancak öncelikle bilimsel yöntem ve araçlar kullanarak bunları düşerken saptayıp incelemeye başlamak gerekiyor. Bu açıdan ülkemizde bir meteor ve uzay çöpü izleme ağının kurulmasının ne kadar önemli olduğunu belirtmek isteriz.
Göktaşı yağmurlarını detaylı listesi için aşağıda linki verilen veri tabanını ziyaret edebilirsiniz.
