InSight’tan Mars’taki Depremler Hakkında İlk Veriler

InSight uzay aracı

Mars’ın jeolojik yapısını incelemek için özel olarak tasarlanan InSight uzay aracı, 26 Kasım 2018’de Kızıl Gezegen’in yüzeyine inmişti. InSight’ın topladığı verilerin analiz edilmesiyle elde edilen ilk bilgiler Nature Geoscience’ın özel bir sayısında yayımlandı.

InSight’ın üzerinde kısaca SEIS olarak adlandırılan, gezegendeki sismik etkinlikleri tespit eden bir cihaz da vardı.

Mars’ta bir gün 24 saat 37 dakika 22 saniye sürüyor. SEIS, 235 Mars günü içinde 174 sismik etkinlik kaydetmiş. Bu depremlerin 150 tanesi yüksek frekanslı (küçük depremler) ve daha önceleri Apollo programı kapsamında Ay’da tespit edilen depremlere benziyor.

Kaydedilen sismik etkinliklerin 24’ü ise düşük frekanslı. Büyüklüğü 3 ile 4 arasında değişen bu depremlerin üçü, Dünya’da tektonik levhaların hareketi sonucunda meydana gelen depremlere benziyor. Araştırmacılar bu üç depremin konumunu ve büyüklüğünü tespit etmeyi başarmışlar.

Rüzgâr ve Isı Kalkanı olarak adlandırılan, havası boşaltılmış bir haznenin içinde yer alan sismometre o kadar hassas ki, büyüklüğü yeryüzünün en sakin bölgelerinde meydana gelen sarsıntıların 500’de biri kadar olan sismik etkinlikleri bile tespit edebiliyor. Sismometre, bu sayede Mars’taki hava durumu hakkında da bilgiler sağlamayı başarıyor. Hafif rüzgârların biriktirdiği toz, sismometrenin bulunduğu bölgede kaydedilebilir, hafif eğim değişikliklerine sebep oluyor. Şiddetli rüzgârlar ise sismik verilerde kendine özgü bir iz bırakıyor.

Elde edilen veriler, gün batımından gece yarısına kadar Mars’taki havanın durgun olduğunu gösteriyor. Gece yarısından sonra InSight’ın bulunduğu Elysium Planitia bölgesine yükseklerden soğuk rüzgârlar esmeye başlıyor. Gün doğumuyla birlikte havanın ısınmasından sonra rüzgâr hareketlerinde konveksiyon görülüyor. Öğleden sonra atmosfer basıncının düşmesiyle birlikte rüzgârların şiddeti zirveye ulaşıyor.