logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Kaybedilen Dişler Geri Kazanılabilir mi?

En Uzak Galakside Oksijen Keşfedildi

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?


Kendini Gerçekleştiren Kehanet: Beklenti Etkisi

Dr. Melis Savaşan Söğüt
29/11/2021

Pygmalion etkisi, yüksek beklentilerin belirli bir alanda daha iyi performansa yol açtığına inanılan bir olgudur. Peki ama nasıl?

Kendini Gerçekleştiren Kehanet: Beklenti Etkisi

1948’de sosyolog Robert Merton, “Bir durum gerçek olarak algılanıyorsa o durumun sonuçları kişinin gerçeği olacaktır.” sözüyle bilinen Thomas teoremi üzerine yaptığı çalışmalar sonucunda “kendini gerçekleştiren kehanet” terimini ortaya attı. Robert Merton’a göre söz konusu durum gerçek olmasa dahi bu konudaki beklenti, söz konusu durumu gerçekliğe dönüştürebilecek potansiyele sahipti.

Pygmalion etkisi olarak da isimlendirilen beklenti etkisi, günümüzde genellikle liderlerin takipçilerinin performansına ilişkin beklentilerinin gerçeğe dönüştüğü durumlar için kullanılıyor. Söz konusu lider; bir öğretmen, bir yönetici, bir komutan veya bir antrenör olabilir. Örneğin öğrencilerin performansları, öğretmenlerinin onlardan ne beklediğine bağlı olarak değişebiliyor. Aynı şekilde kendilerinden daha yüksek beklentiler ortaya çıktığında ya da kendilerine çok yeteneklilermiş gibi davranıldığında çalışanların performansı artabiliyor.

beklenti etkisi

1963 yılında psikolog Robert Rosenthal ve Kermit Fode, araştırmacıların tarafsız olmamalarının sonuçlara etkisi üzerine iki grup öğrenci ile bir çalışma yaptı. İlk gruptaki öğrencilere, kendilerine verilen farelerin özel olarak seçildiği ve ortalamadan daha yüksek zekâya sahip olduğu söylendi. İkinci gruptaki öğrencilere ise kendilerine verilen farelerin genetik olarak dezavantajlı olduğu iletildi. Oysa fareler tamamen rastgele seçilmişti. Deney sonucunda ilk gruptaki öğrencilerin, ikinci gruptaki öğrencilere göre farelere daha şefkatli davrandığı belirlendi. Bunun sonucunda ise ilk gruptaki farelerin ikinci gruptaki farelere göre labirentte yürüme deneyinde daha iyi performans gösterdiği gözlendi. İkinci gruptaki farelerin bazıları başlangıç çizgisinden bile ayrılmamıştı. Robert Rosenthal, bu etkiyi “bir kişinin başka bir kişinin davranışına ilişkin beklentisinin, kendi kendini gerçekleştiren bir kehanete dönüşmeye başladığı olgu” olarak tanımladı.

1968 yılında Robert Rosenthal ve bir okul müdürü olan Lenore Jacobson tarafından kendileri ile ilgili beklentilerin öğrenciler üzerindeki etkisini gösteren başka bir deney gerçekleştirildi. Çalışma kapsamında öğrencilere bir sınav yapıldı ve öğretmenlere öğrencilerin sınav sonuçlarıyla ilgili yanlış bilgiler verildi. Rastgele seçilen bazı öğrencilerin ise yetenekli olduğu söylendi. Sonuçta öğretmenlerin yetenekli olduğu söylenen öğrencilere yönelik bakış açısı değişti. Bu durum ise öğrencilerin hem akademik performanslarında yükselmeye hem de zekâ testlerinde belirgin derecede iyileşmeye yol açtı. Deney sonucunda araştırmacılar, Sınıftaki Pygmalion adlı bir kitap yayımladı.

başarı

1913’te sahneye konulan George Bernard Shaw’un Pygmalion adlı tiyatro eseri, bir dil bilimcinin fakir bir çiçekçi kıza bir hanımefendi gibi davranmayı öğretebileceğine dair girdiği iddiayı konu alıyordu. Oyunun ana teması insanların içindeki potansiyelin ortaya çıkarılmasıyla ilgiliydi. Rosenthal, bu olguyu Pygmalion etkisi olarak isimlendirdi.

İlerleyen yıllarda olumsuz beklentilerin etkilerinin incelenmesi için de deneyler yapıldı. 1985 yılında psikolog Jere Edward Brophy tarafından yürütülen araştırmada öğretmenlerin dezavantajlı ya da başarısız öğrencilerden kolayca vazgeçtikleri, onları daha sık eleştirdikleri, başarılarını daha az övdükleri, cevaplarına daha az geri bildirim verdikleri ve onlarla genellikle daha az etkileşim içinde oldukları gösterildi.

Tüm bunlardan farklı olarak “anti-Pygmalion etkisi” olarak bilinen ve özellikle eğitim söz konusu olduğunda her zaman beklenilen sonucun elde edilemeyeceğinin altının çizildiği bir olgu da mevcut. Çünkü söz konusu insan olduğunda coşku, iç ve dış motivasyonlar gibi birçok faktör sonucu etkileyebiliyor.

Kaynaklar:

  • Brophy, J. E., “Teachers’ expectations, motives and goals for working with problem students”, Research on motivation in education: The classroom milieu, Academic Press, Orlando, s. 175-214, 1985.
  • Rosenthal, R. ve Fode, K. L., “The effect of experimenter bias on the performance of the albino rat”, Behavioral Science, Cilt 8, Sayı 3, s.183-189, 1963.
  • Rosenthal, R. ve Jacobson, L., “Pygmalion in the classroom”, The Urban Review, Cilt 3, s. 16–20, 1968.
  • Reynolds, D., “Restraining Golem and Harnessing Pygmalion in the Classroom: A Laboratory Study of Managerial Expectations and Task Design”, Academy of Management Learning & Education, Cilt 6, Sayı 4, s. 475–483, 2007.
  • https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1066376.pdf
Konu
Psikoloji

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş