Mart 2025’te Gökyüzü

13-14 Mart tarihlerinde tam Ay tutulması gerçekleşecek ancak bu tutulma ülkemizden görülemeyecek. Tutulma, Amerika kıtası ile kısmen Avrupa’nın batısı, Batı Afrika ve Doğu Asya’dan gözlemlenebilecek.

Bunun yanı sıra 29 Mart’ta parçalı bir Güneş tutulması gerçekleşecek. Ancak bu tutulma da ülkemizden gözlemlenemeyecek. Güneybatı ve kuzeybatı Avrupa ile kuzeydoğu Amerika bu tutulmayı izleyebilecek bölgeler arasında.

20 Mart 2025 tarihi ise astronomik olarak Kuzey Yarım Küre’de baharın başlangıcı!

1-2 Mart: Gezegenleri kaçırmayın!

Güneş Sistemi’nin çıplak gözle gözlenebilen gezegenleri Merkür, Venüs, Mars, Satürn ve Jüpiter ayın ilk günleri gökyüzünde olacak. Satürn ufka çok yakın bir konumda olduğundan gözlemlenmesi biraz zor olabilir. Ancak Merkür, Venüs, Mars ve Jüpiter kolaylıkla gözlenebilir. Bu tarihlerde ayrıca hilal evresindeki Ay, batı ufkuna yakın konumda ve Venüs ile Merkür’ün arasında yer alacak.

1 Mart akşamı Güneş battıktan sonra gökyüzünde gezegenler

5 Mart: Ay ve Ülker Yıldız Kümesi

Boğa Takımyıldızı’nda bulunan ve “Yedi Kız Kardeş” olarak da bilinen bu açık yıldız kümesi, yaklaşık %42’lik bölümü aydınlanmış Ay’a çok yakın bir konumda olacak. Bir dürbün veya teleskop kullanarak Ay’ın kraterlerini ve Ülker’in birbirine benzeyen parlak yıldızlarını ayrı ayrı görmek mümkün.

5 Mart gece yarısına doğru batı ufku üzerinde Boğa Takımyıldızındaki Ay, Jüpiter ve Ülker Açık Yıldız Kümesi

6 Mart: Ay ve Jüpiter yakın konumda

Gökyüzünün en parlak cisimlerinden ikisi bu gece birbirine yakın konumda. Ay, yarısı aydınlanmış ve yaklaşık -10 kadir görünür parlaklıkta gözlemlenebilecek. Dev gaz gezegeni Jüpiter ise yaklaşık -2 kadir parlaklığıyla göz kamaştıracak!

Bu ikili, gökyüzüne baktığınızda kolayca fark edilebilecek kadar belirgin olacak.

8 Mart: Merkür en büyük doğu uzanımında ve Ay-Mars yakın konumda

Bu gece Merkür’ü görmek için yılın en iyi zamanlarından biri!

Bu tarihte Merkür, Güneş’e göre en büyük doğu uzanımına ulaşacak, bu nedenle görünür parlaklığı yaklaşık -0,2 kadir olacak.  

Ayrıca Ay ve Mars da bu gece gökyüzünde çok yakın konumda gözlenebilir.

8 Mart akşamı Güneş battıktan sonra batı ufku üzerinde Merkür ve Venüs’ün konumu

14 Mart: Dolunay

Bu gece, Başak Takımyıldızında yükselen Dolunay, gökyüzünü aydınlatacak. Yaklaşık -12,5 kadir görünür parlaklıkta olacak. Bu aydaki dolunaya farklı kültür ve kataloglarda Solucan Ay’ı, Kanlı Ay veya Rüzgârlı Ay gibi isimler verilmiştir.

21 Mart: Ay ve Antares yakın konumda

Son dördün evresindeki Ay, sabaha doğru Güney gökyüzünde, Akrep Takımyıldızının en parlak yıldızı olan süper dev yıldız Antares ile yakın bölgede gözlenebilir.

21 Mart sabahı Güneş doğmadan önce Güney gökyüzünde Ay ve Akrep Takımyıldızının en parlak yıldızı Antares yakın konumda

 

Mart Ayında Başka Neler Gözlenebilir?

Kış takımyıldızları daha erken saatlerde batmaya başlayacak ancak hâlâ birçoğu ay sonuna kadar gözlenebilir. Avcı, Boğa, İkizler, Arabacı ve Büyük Köpek Takımyıldızları bu ay yine gözlenebilir. Bahara geçiş 20 Mart’ta astronomik olarak gerçekleşecek ve artık gece yarısı itibarıyla gökyüzünde Aslan, Başak, Büyük Ayı, Herkül ve Çoban Takımyıldızları parlaklıklarıyla dikkat çekecek. Derin uzay cisimlerinden ise Andromeda Galaksisi, Avcı Bulutsusu, Rozet Bulutsusu, M44 ve M47 açık yıldız kümeleri gözlemlenebilir.

Ayın Yıldızı: Bu ayın yıldızı ise Aslan Takımyıldızının en parlağı olan Regulus. Görünür parlaklığı yaklaşık 1,4 kadir olan bu yıldız, Dünya’dan yaklaşık 79 ışık yılı uzaklıktadır. Yüzey sıcaklığı yaklaşık 12,500 K derece olan Regulus, çekirdeğinde meydana gelen hidrojen füzyonuyla hâlâ enerji üretmektedir. Aslan’ın parlayan yıldızı aslında iki çift yıldızdan oluşan dörtlü bir yıldız sisteminin üyesi olan mavi bir yıldızdır.

Aslan Takımyıldızı ve en parlak yıldızı Regulus

Mart Ayında Gezegenler

Merkür

Gezegen ayın başında batı ufkunda, Güneş battıktan sonra hilal evresindeki Ay ile birlikte gözlenebilir. 8 Mart tarihinde yaklaşık -0,2 kadir parlaklığında en büyük doğu uzanımında ve en uygun gözlem konumunda olacak.  Ayın ortasından itibaren artık gözlenmesi mümkün olmayacak.

Venüs

Gezegenler arasında en parlağı olan Venüs, ayın ilk yarısında Güneş battıktan sonra batı ufkunda parlayacak. Ay ortasında gözlenemeyecek olsa da ayın son günlerinde Venüs, artık Sabah Yıldızı olarak Güneş doğmadan önce doğu ufkunda, yaklaşık -4 kadir görünür parlaklığında gözlenebilir.

Mars

Mart ayı boyunca gözlenebilecek kızıl gezegen gittikçe sönükleşecek. Gezegen 9 Mart’ta ilk dördün evresinden dolunay evresine ilerleyen Ay ile yakın konumda gözlenebilir.

Jüpiter

Mart ayı boyunca Venüs’ten sonra en parlak gezegen olarak gökyüzünde görülebilir. Ay sonuna doğru gece yarısından sonra gözlenemeyecek olan Jüpiter, ay boyunca yaklaşık -2 kadir görünür parlaklığında olacak.

Satürn

Ayın ilk günleri ufkun hemen üzerinde batmak üzere olan gezegenin ay boyunca gözlenmesi neredeyse mümkün değil. Ayın sonunda Güneş doğmadan hemen önce yükselmeye başlasa da pratikte gözlenebilmesi kolay değil.

Bir sonraki gökyüzü buluşmamızda görüşmek üzere.

Sözlük:

Kadir: Gök cisimlerinin parlaklığının ölçüsü, kadir birimiyle gösterilir. Bir cismin kadir sayı değeri ne kadar büyükse o cisim o derece sönük anlamına gelir. Kadir değeri pozitif ve negatif olabilir. Örneğin Güneş'in görünür parlaklığı -26,7 kadir, Kuzey Yarım Küre için Kutup Yıldızı olarak bilinen Polaris'in yaklaşık 2 kadir ve Sirius yıldızının parlaklığı ise yaklaşık -1,5 kadirdir. Parlak cisimler daha küçük kadir değerine, sönük cisimler ise daha büyük kadir değerine sahiptir. 1 kadir parlaklığındaki bir yıldız 2 kadir parlaklığındaki bir yıldızdan 2,512 kat daha parlaktır. Bir yıldız diğerinden 100 kat daha parlak ise aralarında beş kadir parlaklık farkı vardır. İnsan gözünün görebileceği en sönük yıldızlar yaklaşık 6 kadir parlaklığa sahiptir. Iışık kirliliği olan bir ortamda bu değer 4 kadire kadar düşebilir. 

Kaynaklar:

• https://starwalk.space/en/news/full-moon-calendar-2025
• https://starwalk.space/en/news/regulus-star
• https://www.astronomyedinburgh.org/2025/02/23/sky-diary-march-2025

Yazar Hakkında:

Prof. Dr. Faruk Soydugan

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fizik Bölümü & Astrofizik Araştırma Merkezi ve Gözlemevi