Sahra Çölü Nasıl Oluştu?

Seul Ulusal Üniversitesi’nde çalışan Dr. David K. Wright yakın zamanlarda Frontiers in Earth Science’ta yayımladığı makalede bir zamanlar sulak, yeşil bir arazi olan Sahra’nın bitki örtüsünden yoksun, kurak bir çöle dönüşmesinin sebebinin insan etkinlikleri olduğunu öne sürüyor.

İnsanların ekolojik ve iklimsel değişikliklere sebep olduğuyla ilgili pek çok hipotez var. Örneğin bugün Doğu Asya’da muson yağmurlarının kıtanın içlerine ulaşamaması, neolitik dönemde insanların bölgenin arazi yapısını değiştirmesine bağlanıyor. Sahra’nın çölleşmesinin de insan etkinlikleri sonucu olabileceğini düşünen Dr. Wright, hipotezini test etmek için Sahra bölgesinde hayvancılığın yayılmasıyla ilgili arkeolojik verileri incelemiş ve bodur bitkilerin bu bölgede yayılmasıyla ilgili bilinenlerle karşılaştırmış. Sonuçlar yaklaşık 8000 yıl önce Nil Vadisi civarında hayvancılıkla uğraşan ilk toplulukların ortaya çıktığını ve batıya doğru yayılmaya başladıklarını gösteriyor. Aynı dönemde bodur bitkiler de çoğalmaya başlıyor ki bu durum çöl benzeri koşullara doğru ekolojik bir değişim olduğu anlamına geliyor.

Çölleşme süreci kısaca şu şekilde özetlenebilir: Hayvancılığın artmasıyla topraktaki bitki örtüsü azalınca yeryüzünden yansıyan güneş ışığı miktarı arttı. Böylece atmosfer koşulları değişti ve bölgedeki yağışlar azaldı. Bu durum bitki örtüsünün daha da azalmasına yol açtı. Sonuçta yağışlardaki ve bitki örtüsündeki azalmanın birbirini beslediği bir döngü ortaya çıktı. Böylece günümüzden 10.000 yıl önce sulak, yeşil olan Sahra zamanla çölleşti.