Satranç - Aralık 2018
Satranç köşesinde bu ay Kasım 2018 probleminin çözümüne ve Aralık 2018 problemine yer veriyoruz.
Sevgili gençler,
Geçen ay çözümünü size bıraktığımız soruyu hatırlayalım:
İki hamlede mat
İlk dikkatimizi çeken e5 karesi üzerindeki hazır Grimshaw kesişimi: 1…Ke5 2. Kd1 mat; 1…Fe5 2. Fe4 mat. Acaba anahtar hamle siyahı bu kesişime zorlayabilecek mi?
Anahtar hamle (1. Fe5!) Grimshaw kesişimi beklentisini boşa çıkararak onun yerine Novotny kesişimini zorluyor. Beyaz, siyah kale veya filin kesişim karesine (e5) getirilen fili almasından sonra bu iki taşın birbirlerinin yolunu kesmesinden yararlanarak mat ediyor (1...Fxe5 2. Fe4 mat ve 1...Fxe5 2. Fe4 mat). Anahtar hamle ayrıca siyah şaha bir kaçış karesi (e5) veriyor ve filin at tarafından da alınmasına müsaade ediyor. Yani toplamda filin dört farklı taş tarafından alındığını görüyoruz. Bunların her birine karşı beyazın farklı bir hamleyle mat etmesi problemin içeriğini zenginleştiriyor.
Şimdi, kurgucuların çok sevdiği bir başka temanın gösterildiği bir problemle devam edelim:
İki hamlede mat
Bu problemde ilk dikkatimizi çeken siyahın daha baştan pat durumunda olması. Demek ki anahtar hamle bu pat durumunu çözmeli. Örneğin d4’teki kale dördüncü sıra üzerinde bir hamle yapabilir. Siyah buna d5’teki piyonunu d4’e sürerek cevap vermek zorunda kalır. Ama bu hamle (1…d4) siyahın durumunda hiçbir zayıflık yaratamaz ve beyaz da ikinci hamlesinde mat edemez. Ne h1’deki vezirin siyah fili açmazdan çıkaran hamleleri ne de beyaz şahın yapabileceği bir hamle işe yarar. Peki h2’deki kale? Kalenin d2’ye götürülerek c3’teki siyah piyona sunulması sonuçsuz kalır. Diğer yandan kalenin h sütunu üzerinde yapacağı herhangi bir hamleye karşılık siyah şah c2’deki atı alır ve yine mat başarılamaz.
Ama h sütunu üzerinde beyaz kale için öyle mükemmel bir nokta var ki beklenmedik bir şekilde günü kurtarıyor:
1. Kh8! Şxc2 2. Vh7 mat!
Kale, vezirin h7’ye ulaşmasını sağlayacak şekilde onun yolundan çekiliyor. Buna “Bristol teması” deniyor. Bristol temasında, başlangıç durumunda, doğrusal hareketli bir taş (fil, kale ya da vezir) yine kendi gibi doğrusal hareketli bir taşın kritik bir kareye (burada h7) ulaşmasını engellemektedir. İşte bu engelleyici taş (burada h2’deki kare), kritik karenin ötesindeki bir kareye hamle yaparak (bizim problemimizde 1. Kh8!) yolu açar. Arkasından diğer taş (vezir) kritik kareye oynayarak mat eder (2. Vh7 mat).
Aslında Bristol teması ilk kez üç hamlelik bir problemde İngiliz kurgucu Frank Healey (1828-1906) tarafından kullanılmıştır. Hatta tema, adını katıldığı yarışmadan alıyor:
Üç hamlede mat
1. Kh1!! Fe8 2. Vb1 Fb5 3. Vg1 mat!
Burada da kale vezirin g1’e gelmesini sağlayacak şekilde h1’e gidiyor.
Aşağıdaki problemin çözümünü de size bırakıyoruz. Bir ay sonra görüşmek üzere...
İki hamlede mat
