Satranç - Kasım 2022

Beyaz oynar ve üç hamlede mat eder.

Çözüm:

Taşların dizilişi açısından ilginç bir problem. Beyazın bir atı hariç bütün taşları pozisyonda yer almış. Daha şaşırtıcı olanı, siyah şahın tüm bu taşlarla kuşatılmış şekilde bir köşe karesinde duruyor olması. Ama çoğunuzun deneyimlediği gibi üç hamlede mat etmek hiç kolay değil.

Önce problemin mekanizmasını anlamaya çalışalım. Acaba sıra siyahta olsaydı oyun nasıl devam ederdi? Siyahın en kuvvetli hamlesi 1…Ka1+ gibi görünüyor. Ne de olsa şah çeken bir hamle ve beyaza vakit kaybettirecek. Ancak 2. Ka2! ile beyaz 3. K(g)b2/c2/d2/e2/f2#  tehdidi yapıyor ve siyah ne oynarsa oynasın bu tehdidi önleyemez. O hâlde basit bir bekleme hamlesi problemi çözebilir mi? Mesela 1. g5 hamlesini deneyelim. Şimdi siyah 1…Ka1+ oynarsa beyazın nasıl üç hamlede mat edebileceğini yukarıda gördük. Peki 1…Kb1/c1/d1/e1 oynarsa?.. O zaman 2. Kf1 Kb7/c7/d7/e7+ ve üçüncü hamlede mat yok. Yedinci  yataydan çekilen bu şah siyahı kurtarır. Ama bu deneme bize şunu gösterdi: Beyaz şah a6’da olsaydı siyah ikinci hamlesinde altıncı yataydan şah çektiğinde beyaz ya g1’deki filiyle kaleyi alabilir ya da fili kendi şahıyla siyah kale arasına konumlandırarak mat edebilirdi. Bu da bize doğru anahtar hamleyi gösteriyor:

1. Şa6!! (zugzwang)

A) 1…Ka1+ 2. Ka2 ve beyaz üçüncü hamlede g2’deki kalesini oynar ve mat eder.

B) 1...Kb1/c1/d1/e1 2. Kf1! Kb6/c6/d6/e6+ 3. F(x)b6 # . İşte bu varyantta beyaz şahın a6’da olmasının önemi ortaya çıkıyor.

Okurlarımız sıklıkla 1. Ka2 hamlesini anahtar hamle olarak önermişler. Oysaki siyah 1…Kxf3 ile üç hamlede matı önler. Bazı okurların düşündüğü 1. g5’e karşı yukarıda belirttiğimiz gibi 1…Kc1/d1/e1! savunması var. Birçok okurumuz da 1. Ve5 hamlesini düşünmüşler. Bu kez 1..Ka1+ 2. Ka2 Kxa2+ 3. Kxa2+ Şxg1 var.

Alman kurgucu Paul Heuacker (1899-1969) aslında daha çok etütleriyle tanınıyor. Aşağıda muhtemelen onun en ünlü yapıtını görüyorsunuz:

Neue Freie Presse, 1930

Beyaz oynar ve kazanır.

Çözüm:

1. Fa7! Fa1 2. Şb1 Fc3 3. Şc2 Fa1 4. Fd4! Fxd4 (4…exd4 5. Şd3) 5. Şd3 Fa1 6. Şe4! ve beyaz kazanır. Pratik yararı da olan, gerçekten hoş bir etüt.

Yazının alıştırma problemi olarak, sizlere onun başka bir problemini sunuyoruz.

Beyaz oynar ve üç hamlede mat eder.

Önce kendiniz çözmeye çalışın, başaramazsanız çözümü görmek için buraya tıklayın.

Satranç köşesinde Ekim 2022 problemini doğru çözen 5 kişi TÜBİTAK popüler bilim kitabı ve termos kazandı. Hediye kazanan okurlarımızın isimleri aşağıdaki listede koyu renk ile belirtildi.

• Gürcan Köftecioğlu
• Engin Sandıkçı
• Yusuf Büyük
• Zehra Oğuz
• Ömer Dirim
• Nilgün Dirim
• Onur Batu Ünlüer
• Beril Yağmur Akkuş
• Sefa Furkan Demir
• Kerem Tuna Yılmaz
• Atakan Erdem
• Mehmet Kutluhan Kapmaz
• Emre Karakebap
• Emine Malkoçoğlu
• Şenay Kırkar
• Turgay Seyli
• Selma Seyli
• Lütfiye Aydın
• Berkay Kırkar
• Atakan Burak Akkahve
• Mehmet Kayacık
• Kaan Kayacık
• Yusuf Emir Coşar
• Ömer Dirim
• Yusuf Eren Güler
• Funda Kartaloğlu
• Mümtaz Ulaş Keskin
• Rabia Başyeşil
• Büşra Başyeşil
• Bedran Piro

Sıra bu ayın ödüllü sorusuna geldi: