Şifrebilim Nedir?
TÜBİTAK’ın ücretsiz dijital yayını Bilim Genç’te her ay yeni bir şifrebilim sorusu yayınlanıyor. Soruyu doğru çözerek TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları’ndan birini kazanabilirsiniz.
Şifrebilim (Kriptoloji) en basit tanımı ile şifreleme bilimidir; bilgilerin gizlenmesi ve ortaya çıkarılmasıyla ilgilenir. Kriptoloji, kriptografi ve kriptanaliz olmak üzere iki alt sistemden oluşur.
Adını Yunancada “gizli” anlamına gelen kryptos ve “yazı” anlamına gelen graphein kelimelerinin birleşiminden alan “kriptografi”, bir bilginin istenmeyen kişilerce okunamayacak hâle dönüştürülmesinde yani şifrelenmesinde kullanılan matematiksel tekniklerdir.
Kriptanaliz ise şifrelenen metinlerin çözümüyle yani deşifrelenmesiyle ilgilenir.
Tanımlarından da anlaşılacağı üzere kriptografi ve kriptanaliz birbirlerine zıt kavramlardır.
Bilginin korunması ve güvenliğinin sağlanması günümüzde olduğu gibi eski çağlarda da önemliydi. Şifrebilim tarihi, milattan önceki dönemlere kadar uzanır. MÖ 1900’lü yıllarda Mısır’da bulunan kitabelerdeki hiyeroglif işaretler gizli yazının ilk örneği sayılır. MÖ 60-50 yıllarında Roma İmparatoru Julius Caesar, devlet haberleşmesinde bugün kendi adıyla anılan bir şifreleme yöntemi kullanıyordu. Bu şifreleme yöntemi, bir metindeki her harfin alfabede kendisinden sonra gelen üçüncü harf ile değiştirilmesine dayanıyordu.
Soruyu görmek için tıklayın.
