logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

Güneş’teki Enerjiyi Yeryüzünde Üretmek Mümkün mü?

Yarım Tonluk Uzay Çöpü Kosmos-482 Okyanusa Düştü!

XMM-Newton Uydusu Kozmik Devin Kalp Atışlarını Yakaladı

Satranç Mayıs 2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

WASP-127b'nin Atmosferinde Ses Hızını Aşan Rüzgârlar

Uzay Çöpü Kosmos-482’nin Dünya’ya Düşmesi Bekleniyor!


Sinir Sistemi Nedir? Sinir Sistemini Oluşturan Organlar Neler?

Ayşenur Okatan
16/09/2023

Bilgisayarları birbirine bağlayan ağ sistemi gibi vücudumuzda da sinir ve organları birbirine bağlayan bir sistem olduğunu biliyor muydunuz?

Sinir Sistemi Nedir? Sinir Sistemini Oluşturan Organlar Neler?

K_E_N/iStock.com

Sinir Sistemi Nedir?

Sinir sistemi, vücudun komuta merkezidir. Sinir sistemi aracılığıyla hareketler, düşünceler ve otomatik tepkiler kontrol edilir. Ayrıca solunum ve sindirim gibi diğer yaşamsal faaliyetlerin kontrolü de sinir sistemi tarafından gerçekleştirilir. Sinir sistemi iki bölümden oluşur. Bunlar merkezî sinir sistemi ve çevresel sinir sistemidir.

Merkezî Sinir Sistemi Nedir?

Merkezî sinir sistemi, vücudun işlem merkezidir. Beyin ve omurilikten oluşur. Merkezî sinir sisteminin parçalarından biri olan beyni, vücudun tüm fonksiyonlarını kontrol eden merkezi bir bilgisayar gibi düşünebilirsiniz. Beyin ne düşündüğümüzden, ne hissettiğimizden, nasıl öğrenip hatırladığımızdan, nasıl hareket ettiğimizden ve konuştuğumuzdan sorumludur. Aynı zamanda kalp atımı ve sindirim gibi vücutta otomatik yapılan işlevleri de kontrol eder.

insan beyni

SciePro/iStock.com

İnsan beyni

Beyin işlevlerine göre farklı bölümlere ayrılır.

Beynin Bölümleri Neler?

Beyin üç ana bölümden oluşur. Bunlar serebrum, beyincik (serebellum) ve beyin sapıdır. Serebrum, beynin üst kısmında bulunan en büyük bölümüdür.

beyin

Çizim: Umut Aybek

Serebrum

Serebrum; görme, işitme, konuşma, öğrenme, problem çözme, duygu oluşumu, düşünme, hareket kontrolü gibi işlevlerde rol oynar. Dört ana loptan oluşur. Bunlar ön lop, yan lop, arka baş lop ve şakak lobudur.

beynin bölümleri

blueringmedia/ iStock.com

Beyincik ise başın arkasında, temporal ve oksipital lopların altında yer alan, beynin yumruk büyüklüğündeki kısmıdır. Beyinden yaklaşık 8 kat daha küçüktür. Fakat 50 milyardan fazla (beyindeki tüm sinir hücrelerinin yarısından fazla) sinir hücresi barındırır. Beyinciğin görevi, bilinçli olarak yapılan kas hareketlerini koordine etmek ve hareket hâlindeyken duruş ve dengenin korunmasını sağlamaktır. Yapılan çalışmalarla beyinciğin duygu, düşünce ve sosyal davranışlardaki rollerinin yanı sıra bağımlılık, otizm ve şizofrenideki olası rolü araştırılıyor. Beyincik “küçük beyin” olarak da biliniyor.

beyincik

Çizim: Umut Aybek

Beyincik

Beynin bir diğer bölümü olan beyin sapı ise beyin ve omuriliği birbirine bağlayan kısımdır. Nefes alma, kalp atım hızı, kan basıncı, yutma sindirim gibi otomatik olarak gerçekleşen birçok vücut fonksiyonunu kontrol eder.

beyin sapı

Çizim: Umut Aybek

Beyin sapı

Beyin sapı; pons, omurilik soğanı ve orta beyinden oluşur. Pons, omurilik soğanı ve orta beyin beyne giren ve beyinden çıkan mesajları kontrol ve koordine etmek için birlikte çalışır.

beyin sistemi

Openstax

Orta beyin göz hareketlerinde; pons mimiklerin kontrolü, rüya görme, işitme ve vücut dengesinde; omurilik soğanı ise yutma, nefes alma, kalp ritmi ve kan basıncının düzenlenmesinde rol oynar.

Omurilik Nedir?

Omurilik, beyinle birlikte merkezî sinir sisteminin bir parçasıdır. Beynin uzantısı şeklinde görünür.

omurilik

Çizim: Umut Aybek

Omurilik

Omuriliğin Görevleri Nelerdir?

Omurilik, uyaranlar aracılığıyla çevreden alınan bilginin beyin ve sinirler arasında taşınmasını sağlar. Örneğin görme olayı, göze gelen dış uyaranların yani ışığın gözdeki ışığa duyarlı sinir hücrelerini uyarması ve bu sinirlerin aldıkları mesajı beyne ulaştırmasıyla gerçekleşir.

insan beyni ve omurilik

magicmine/ iStock.com

 İnsan beyni ve omurilik.

Sinir sistemini oluşturan ikinci kısım ise çevresel sinir sistemidir.

Çevresel Sinir Sistemi Nedir?

Çevresel sinir sistemi tüm vücuda dağılan bir sinir ağıdır. Bu sinirler, merkezî sinir sistemi ile organ ve uzuvlar arasındaki iletişimi sağlar. Çevresel sinir sisteminde bazı mesajlar gözlerde, kulaklarda, burunda, dilde ve deride oluşur ve beyne iletilir. Bazı mesajlar ise beyinde oluşur ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine taşınır. Örneğin duman kokusu alırsanız mesaj burnunuzdan beyninize gider. Daha sonra beyniniz olup bitenler hakkında düşünmenizi sağlar ve kaslarınıza sizi tehlikeden korumak amacıyla hareket etmeleri için mesaj gönderir.

çevresel sinir sistemi

Çizim: Umut Aybek

Çevresel sinir sistemi de ikiye ayrılır. Bunlar somatik sinir sistemi ve otonom sinir sistemidir.

Somatik Sinir Sistemi Nedir?

Somatik sinir sistemi, deri ve kaslara kadar uzanan ve bilinçli bir şekilde yapılan faaliyetlerde görev alan sinirlerden oluşur. Somatik sinir sisteminin iki ana işlevi vardır. Birincisi sinirler aracılığıyla duyu organlarından alınan bilginin beyne taşınmasıdır. Örneğin duman kokusunun alınması somatik sinir sistemi aracılığıyla gerçekleşir. İkinci işlevi ise beyinden gelen komutları kaslara taşıyarak hareketi sağlamasıdır. Örneğin duman kokusunu aldıktan sonraki hareket işlemi yine somatik sinir sistemi aracılığıyla oluşur.

somatik sinir sistemi

Çizim: Umut Aybek

Somatik sinir sistemi

Otonom Sinir Sistemi Nedir?

Otonom sinir sistemi, beyin ile iç organların çoğunu birbirine bağlayan sinir sisteminden oluşur. Vücutta bilinçsiz şekilde gerçekleşen süreçleri kontrol eder. Bunlar, uyanıkken veya uykudayken düşünülmeyen ve beynin otomatik yönettiği süreçlerdir. Örneğin nefes alınması, midenin sindirim yapması, bağırsaklardan emilimin gerçekleşmesi, kalp atım hızının ve kan basıncının ayarlanması, göz bebeğinin büyüyüp küçülmesi otonom sinir sistemi aracılığıyla gerçekleşir.

otonom sinir sistemi

ttsz/iStock.com

Kaynaklar:

  • https://www.healthdirect.gov.au/central-nervous-system
  • https://training.seer.cancer.gov/anatomy/nervous/
  • https://www.news-medical.net/health/What-is-the-Nervous-System.aspx#10
  • https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anatomy-of-the-brain
  • https://my.clevelandclinic.org/health/body/23291-somatic-nervous-system
  • https://my.clevelandclinic.org/health/body/21598-brainstem
Konu
Biyoloji

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Bilim Genç Kafede Bilim Etkinliği: “Antarktika Hikâyeleri”

Duyurular • 24-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Anadolu Parsının En Net Görüntüsü Kaydedildi

Haberler • 07-12-2024

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş