Virüslerin Bulaşıcı Hâlleri Virionların Oluşum Mekanizması Çözüldü

Virüsler yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için canlı hücrelere ihtiyaç duyar. Bu sayede canlı hücrelerin enzim gibi metabolik faaliyetlerde rol oynayan moleküllerini kullanarak genetik materyallerini (DNA ya da RNA’dan oluşur.) çoğaltırlar. Hücre içinde çoğalttıkları genetik materyallerini ve bazı proteinleri kullanarak virionları oluştururlar.

Virionlar, hücre dışında bulaşıcılık özelliğine sahip olan aktif virüslerdir. Virionlar, virüslerin enfekte ettiği canlı hücrelerin içinde oluştuktan sonra, hücre dışına yayılarak diğer hücreleri de enfekte eder. 

Virionlar, virüsün genetik materyaline ve genetik materyali koruyan protein kılıfa (Kapsit olarak da bilinir.) sahiptir. Fakat virüslere göre daha küçüktürler. Proteinden ya da canlılarda hücre zarının temel yapı taşı olan fosfolipitten oluşan dış zara sahip olabilirler.

Virionların bulaşıcı özellikleri keşfedilmiş olsa da oluşum süreçlerinde rol oynayan genetik mekanizmalar henüz tam olarak çözülememişti. Bu durum virionların bulaşıcı etkilerine karşı tedavi geliştirilmesini güçleştiriyordu. Konuyla ilgili çalışmalar yapan bir grup bilim insanı, yakın zamanlarda virionların oluşum sürecinde bir RNA-protein mekanizmasının rol oynadığını keşfetti. 

Araştırmacılar çalışmalarında insanlara bulaşmayan ve genetik materyal olarak RNA’ya sahip bir sığır virüsü kullandı. Araştırmada virüsün enfekte ettiği hücrelerin içinde oluşturduğu proteinlerin bir kısmının hücre içinde boş kapsitlerin oluşmasını sağladığı anlaşıldı. Bu proteinler aynı zamanda virüsün RNA’sındaki belirli gen bölgeleriyle etkileşime girerek virüsün RNA’sının boş kapsitlere bağlanmasını ve virionların oluşmasını sağlıyor. Bilim insanları RNA ve proteinlerin birbirlerine bağlandığı bu bölgeleri “RNA paketleme bölgeleri” olarak tanımlıyor.

Çalışmada ayrıca RNA gen bölgelerinin, proteinlere bağlandıkları bölgeleri mutasyona uğrattığı belirlendi. Bu sonuçlar RNA gen bölgelerinin virion oluşumunda ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Bilim insanları bu keşif sayesinde virüslerin neden olduğu hastalıkların yayılmasını önlemek için farklı yöntemler geliştirilebileceğini düşünüyor.

Kaynak:

• Chandler-Bostock, R. ve ark.,” Assembly of infectious enteroviruses depends on multiple, conserved genomic RNA-coat protein contacts”, Plos Pathogens, Cilt 16, Sayı 12, https://doi.org/10.1371/journal.ppat.1009146.